Η απομάκρυνση των κατοίκων της Ηράκλειας από τους Βούλγαρους με χρήση βίας στις 14 Σεπτεμβρίου 1916

Απόσπασμα στρατιωτικού χάρτη της μάχης Bairakli Jum’a

(31.10.1916). Charles James Briggs, Lieutenant General (πηγή: ΙWM)

Στα  πλαίσια  της  εξέλιξης  του  Α΄  Παγκοσμίου  Πολέμου  διαμορφώθηκε  στον  Νομό  Σερρών  τμήμα  του λεγόμενου  Μακεδονικού  Μετώπου  (με  όριο  τον  ρου του  Στρυμόνα)  και  γι’  αυτό  χωριά  και  κωμοπόλεις που γειτνίαζαν με το μέτωπο έπρεπε να απομακρυνθούν.  Την  απομάκρυνση  των  κατοίκων  της  Τζουμαγιάς ανέλαβε με χρήση βίας στις 14 Σεπτεμβρίου 1916 ο  βουλγαρικός στρατός. Το  άδειο  κέλυφος  έγινε πεδίο  σφοδρών  μαχών  μεταξύ  των  στρατευμάτων  της Αντάντ και των Βουλγάρων. Στις 31 Οκτωβρίου 1916,μετά  από  σφοδρούς  κανονιοβολισμούς,  οι  Βούλγαροι υποχώρησαν.  

Απόσπασμα στρατιωτικού χάρτη της μάχης Bairakli Jum’a 31 Οκτωβρίου 1916

Το  απόγευμα  της  1ης Νοεμβρίου  1916  ο Άγγλος  λοχαγός  Charles James Briggs (Captain Lieutenant)  εισήλθε  στη  βομβαρδισμένη  Τζουμαγιά  με  το επιτελείο  του  και  ο  αμερικανός  φωτορεπόρτερ  Ariel Varges  που  ακολουθούσε  το  στρατιωτικό  σώμα  είχε την  ευκαιρία  να  φωτογραφίσει  τη  στιγμή,  απαθανατίζοντας  ταυτόχρονα  τα  μισοκατεστραμμένα  διώροφα  κτίσματα  και  ένα  λιθόστρωτο  δρόμο.  Ένας  στρατιωτικός  χάρτης,  τεκμήριο  της  μάχης (Bairakli Jum’a, 31  Οκτωβρίου  1916, IWM),  μάς  παρέχει  αναπάντεχα περισσότερες πληροφορίες για την οικιστική δομή της παλιάς Τζουμαγιάς. Φαίνεται η θέση των  δύο εκκλησιών,  των  βασικών  οδών  και  μια  σχεδόν  «κανονική» ρυμοτομία.  Ας σημειωθεί  ότι  στην  ίδια  ακριβώς θέση, αυτήν της παλιάς Τζουμαγιάς, κτίστηκε το 1930 η καινούρια Ηράκλεια.