Εκθέσεις και Έρευνες της Διεθνούς Επιτροπής για τις παραβιάσεις των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν στην Ανατολική Μακεδονία από τα Βουλγαρικά στρατεύματα, 1919
Έκθεσης της Διεθνούς Διασυμμαχικής Ανακριτικής Επιτροπής: Εκθέσεις και Έρευνες της Διεθνούς Επιτροπής για τις παραβιάσεις των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν στην Ανατολική Μακεδονία από τα Βουλγαρικά στρατεύματα, 1919
Rapports et Enquêtes de la Commission Interalliée sur les Violations du Droit des Gens commises en Macédoine Orientale par les Armées Bulgares, 1919
Η Ελλάδα, αμέσως μετά την κήρυξη
της ανακωχής με τη Βουλγαρία,ζήτησε να συγκροτηθεί διεθνής επιτροπή για να
διαπιστωθούν σι βουλγαρικές ωμότητες στην Ανατολική Μακεδονία. Αμέσως μετά και η
σερβική κυβέρνηση του Πάσιτς, ζήτησε το
ίδιο πράγμα.
Μια πενταμελής Διεθνής Επιτροπή,
σχηματίσθηκε και εξέτασε εξονυχιστικά τις καταγγελίες που είχαν γίνει. Την
αποτελούσαν οι Κωνσταντίνος Βασιλείου, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών ως
πρόεδρος, ο Γάλλος υπολοχαγός Ζωρζ Ντυτίλ ως γενικός εισηγητής, ο Άγγλος λοχαγός
Ρέτζιναλντ Στρόλογκo, ο
Σέρβος ταγματάρχης Γκιβουάν Ράμπιτς και ο Αιμέ Κουϋπέρ γενικός πρόξενος του
Βελγίου στη Θεσσαλονίκη. Η Επιτροπή άρχισε τις έρευνές της από την Καβάλα στις
11 Φεβρουαρίου 1919 και συνέχισε έως τις 21 Απριλίου 1919. Κατά τη διάρκεια των
ερευνών, πέθανε από εξανθηματικό τύφο ο πρόεδρος Κων. Βασιλείου στις 2 Μαρτίου 1919 και ο εισαγγελέας
γραμματέας του γενικού εισηγητή Σκουλούδης στις
Μαρτίου 1919, οι οποίοι αντικαταστάθηκαν αντίστοιχα από τους Εμμανουήλ
Τσιριμωνάκη, πρόεδρο του πολιτικού δικαστηρίου των Σερρών και τον εισαγγελέα Μ.
Στεφανίτση. Η Επιτροπή επισκέφθηκε πόλεις και χωριά της Ανατολικής, όπου αυτό
ήταν εφικτό λόγω των έκτακτων πολεμικών συνθηκών. Συγκεκριμένα μπόρεσε να επισκεφθεί 339 από τις
439 πόλεις και χωριά της Μακεδονίας και εξέτασε επί τόπου όλες τις
διατυπωθείσες καταγγελίες. Αλλά και το έργο αυτό έμεινε αδικαίωτο… Το σκέπασε η λήθη….
Η Διεθνής Επιτροπή κατά των Ωμοτήτων
των Βουλγάρων στο συμπέρασμα της υπογράμμιζε μεταξύ άλλων ότι: «Μπορεί να μην υπήρξαν μαζικές εκτελέσεις
αλλά ο σχεδιασμός της λιμοκτονίας ήταν μια απάνθρωπη, ύπουλη και αποτελεσματική
μέθοδο για να μειώσει το ελληνικό στοιχείο της περιοχής, που εποφθαλμιά η
Βουλγαρία για πολλά χρόνια. Οι εκπατρισμοί ήταν μια εγκληματική πράξη και
επίσημη παραβίαση των κανόνων του πολέμου. Οι δύο παραπάνω πράξεις
πραγματοποιήθηκαν από την τότε βουλγαρική Κυβέρνηση η οποία φέρει στο ακέραιο
την ευθύνη. Η Βουλγαρία πρέπει να υποχρεωθεί να καταβάλει αποζημιώσεις στους
παθόντες».
Όταν ολοκληρώθηκε η έρευνα της Διεθνούς
Επιτροπής και επρόκειτο να παραπεμφθούν πολυάριθμοι Βούλγαροι ως εγκληματίες πολέμου,
η Βουλγαρία κατάφερε αν και ηττημένη σύμμαχος των Γερμανών να πείσει τους Συμμάχους
μας, παρά τη ρητή διαφωνία της Ελλάδας να αναλάβει αυτή τη διεξαγωγή της δίκης…
σε Βουλγαρικό δικαστήριο! Διεθνής τραγέλαφος….
Το αποτέλεσμα, βέβαια, ήταν αναμενόμενο.
Όπως έγραψε ο κ. Θωμάς Π. Πέννας «είναι ζήτημα αν κρίθηκε ένοχος ένας
Βούλγαρος και είναι άξιο επιστημονικής έρευνας πώς οι έμπειρες Κυβερνήσεις της
Αντάντ εμπιστεύτηκαν την κραυγαλέα αναξιόπιστη Βουλγαρία, ότι θα απέδιδε δίκαιο
και θα τιμωρούσε εκείνους στους οποίους είχε αναθέσει τη γενοκτονία».
Παράλληλα, εκδόθηκε στα τέλη
1918, σε βιβλίο 81 σελίδων από Έλληνες καθηγητές η "Ἔκθεσις τῆς Πανεπιστημιακῆς Ἐπιτροπῆς περὶ τῶν
ἐν τῇ Ἀνατολικῇ Μακεδονίᾳ Διαπραχθεισῶν ὑπὸ τῶν Βουλγάρων Ὠμοτήτων καὶ
Καταστροφῶν" εξίσου αξιόπιστη εργασία, αλλά και αυτήν τη σκέπασε η λήθη. Μόλις το 2007 άρχισαν να
εκδίδονται σε τόμους, τα πρακτικά της Διεθνούς Επιτροπής από το «Ιστορικό &
Λογοτεχνικό Αρχείο Καβάλας» που ίδρυσε ο Νικόλαος Ρουδομέτωφ. Ήταν όμως απελπιστικά
αργά. Οι Βούλγαροι εγκληματίες δεν
δικάστηκαν ποτέ. Τα θύματα δεν δικαιώθηκαν. Η Βουλγαρία δεν ζήτησε συγγνώμην. Παράλληλα
υπήρξε και το παράδειγμα των Νεότουρκων γενοκτόνων του 1914-18 (Πόντιοι, Μικρασιάτες, Θράκες, Αρμένιοι,
Ασσύριοι) που επίσης παρέμεινε ατιμώρητο διεθνώς.
