Η υποκρισία μιας κοινωνίας που σοκάρεται, φωνάζει, και μετά ξεχνάει

Υποκρισία είναι η επιτηδευμένη απόκρυψη αισθημάτων και σκέψεων. Οι όροι, υποκριτής και υπόκριση, προερχόμενοι από το αρχαίο ελληνικό θέατρο, δηλώνουν τον ηθοποιό και την επί σκηνής τέχνη του, αντίστοιχα. Όταν χρησιμοποιώ ηθοποιϊα στις σχέσεις μου με συνανθρώπους, είμαι υποκριτής. 

Η υποκρισία, είναι το αντίθετο της γνησιότητας και της ειλικρίνειας. Ένας άνθρωπος πέφτει στην υποκρισία προσπαθώντας να διατηρήσει καλή εξωτερική εικόνα, χωρίς να φροντίζει ώστε και εσωτερικά να είναι αυτός ο καλός άνθρωπος που θέλει να δείχνει.

Η υποκρισία στην ελληνική κοινωνία από τους Έλληνες πολίτες έχει αναφερθεί σε διάφορα άρθρα και άποψεις. Ορισμένα από αυτά περιγράφουν την υποκρισία του ελληνικού πολιτικού συστήματος, ενώ άλλα αναφέρονται στην υποκρισία και τη σιωπή που επικρατούν στην ελληνική κοινωνία. 

Επίσης, υπάρχουν άρθρα που αναλύουν την ταξική διαίρεση στην ελληνική κοινωνία. 

Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η υποκρισία δεν είναι κάτι που αφορά μόνο τους Έλληνες πολίτες, αλλά είναι ένα φαινόμενο που υπάρχει σε διάφορες κοινωνίες και πολιτισμούς.

Οι αρχαίοι Έλληνες ουδέποτε εκτιμούσαν την υποκρισία. Ο σοφιστής Γοργίας έλεγε: “Ο άνθρωπος οφείλει όχι να φαίνεται καλός, αλλά να είναι πράγματι.”, ενώ ο Δημόκριτος τόνιζε: “Πολλοί δρώντες τά αίσχιστα λόγους αρίστους ασκέουσιν (λένε)”. Ο φιλόσοφος Λα Μπριγιέρ έλεγε πως δεν μπορούμε να καταλάβουμε τους ανθρώπους. Κι αυτό γιατί “τις αρετές συνήθως σκεπάζει το πέπλο της σεμνότητας, ενώ τα ελαττώματα φοράνε τη μάσκα της υποκρισίας”. Ο Λούθηρος έγραψε εύστοχα: “Η υποκρισία είναι ο σεβασμός, που προσφέρει η κακία στην αρετή.” Χαρακτηριστικό γνώρισμα των υποκριτών είναι η επίδειξη. Ό,τι κάνουν γίνεται προς το “θεαθήναι”, γι’ αυτό και κάθε επίδειξη στον κοινωνικό βίο πηγάζει από την υποκρισία. Είδος υποκρισίας είναι και η ψευτοειλικρίνια που περιγράφει ο Ουγκώ: “Ομολογούμε τα μικρά μας ελαττώματα, μόνο για να πείσουμε ότι δεν … έχουμε μεγάλα!”. Ο Όργουελ στηλιτεύοντας τον “ανθρωπισμό” έλεγε: “Ένας ανθρωπιστής είναι πάντα ένας υποκριτής.” Συχνά παρατηρούμε πως ο ανθρώπινος χαρακτήρα, που η κοινωνία ονομάζει ευχάριστο, συνίσταται από ευγένεια και υποκρισία. Ο λαός συνηθίζει να λέει: “Δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις.” και: “Στη γειτονιά τριαντάφυλλο και μες στο σπίτι αγκάθι.”, υπονοώντας τον υποκριτή της “διπλανής”, αν όχι της δικής μας, πόρτας. Η φύση μάς παραδειγματίζει με την παντελή απουσία υποκρισίας. Ενώ τα ζώα, αγνοώντας την υποκρισία, έχουν ένα αναγκαίο, εξωτερικό καμουφλάζ, οι άνθρωποι έχουν ένα επικίνδυνο εσωτερικό καμουφλάζ που λέγεται υποκρισία.

Η υποκρισία μιας κοινωνίας που σοκάρεται, φωνάζει, και μετά ξεχνάει. Το καταλαβαίνεις κοιτώντας γύρω σου. Δεν βλέπεις μια κοινωνία έτοιμη για πραγματική αλλαγή. Βλέπεις μια κοινωνία που κραυγάζει. Με παράπονο, με αγανάκτηση, με υστερία. Ψάχνει απεγνωσμένα για ήρωες και γι’ αυτό χαρακτηρίζει ως τέτοιους όποιους προβαίνουν σε πράξεις που μας είναι ξένες, γιατί αισθανόμαστε αδύναμοι μπροστά τους, και γι’ αυτό τους δίνουμε ιδεατή αξία.

Για να αναγνωρίσουν οι άνθρωποι την υποκρισία στην ελληνική κοινωνία, μπορούν να λάβουν υπόψη τους τα εξής στοιχεία:

Να είναι επικριτικοί και να αναζητούν την αλήθεια πίσω από τις δηλώσεις και τις πράξεις των ανθρώπων και των οργανισμών.

Να είναι ευαισθητοποιημένοι στα κοινωνικά ζητήματα και να αναζητούν τις αντιφάσεις και τις ανομοιομορφίες στις στάσεις και τις πράξεις των ανθρώπων.

Να αναλύουν τα γεγονότα και τις πληροφορίες που λαμβάνουν με κριτικό πνεύμα και να αναζητούν τις αντιφάσεις και τις ανομοιομορφίες στις δηλώσεις και τις πράξεις των ανθρώπων.

Να αναζητούν τις αντιφάσεις και τις ανομοιομορφίες στις στάσεις και τις πράξεις των ανθρώπων σε σχέση με τις αξίες και τις αρχές που δηλώνουν ότι υποστηρίζουν.

Να είναι επικριτικοί στις στάσεις και τις πράξεις τους και να αναζητούν τις αντιφάσεις και τις ανομοιομορφίες στις δικές τους συμπεριφορές και αποφάσεις.

Συνολικά, η αναγνώριση της υποκρισίας στην ελληνική κοινωνία απαιτεί κριτική σκέψη, ευαισθητοποίηση και αναζήτηση της αλήθειας πίσω από τις δηλώσεις και τις πράξεις των ανθρώπων και των οργανισμών.

Θεραπεία της υποκρισίας, για τους ψυχολόγους, δεν είναι το να “αφεθούμε” στις παρορμήσεις, όσο το να εσωτερικεύσουμε την προσπάθεια καλλιέργειάς μας, φροντίζοντας ώστε η καλοσύνη, η ευγένεια, να γίνουν καταστάσεις του ψυχικού κόσμου, όχι προσωπεία εντυπωσιασμού. Για να κατορθωθεί αυτό, πρέπει να αντιληφθούμε ότι η αξία μας κρίνεται μόνο από την μαρτυρία της συνείδησής μας. Πρέπει να στοχεύουμε στην εσωτερική καλλιέργεια, χωρίς να σκοτώνουμε τον πολύτιμο χρόνο μας στο φτιασίδωμα ανώφελων “προσωπίδων συμπεριφοράς”. Βεβαίως, συχνά χρειάζεται να κάνουμε κάποια τυπικά εξωτερικά πράγματα, όπως να καλημερίσουμε ή να καλέσουμε κάποιον στο σπίτι μας, χωρίς κατά βάθος να το επιθυμούμε την ώρα που το κάνουμε. Αυτά, κατά τους κοινωνιολόγους-ψυχολόγους, δε συνιστούν υποκρισία, αν στόχος μας είναι να ξυπνήσουμε έτσι την εσωτερική μας διάθεση. Αν καταφέρουμε πράγματι να είμαστε καλοί, ευγενείς και διαπνεόμενοι από αγάπη, αυτό θα γίνει φανερό και στους άλλους. Η εσωτερική μας ακτινοβολία θα φωτίζει το πρόσωπό μας και τα πρόσωπα των άλλων.