Στο χωριό Σουμπάς - Κιόϊ, δολοφονήθηκε ο Μακεδονομάχος Ανταρταποδόχος Βασίλειος Βενέτης, 30 Σεπτεμβρίου 1907
Φωτό αρχείου : To Το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία βρίσκεται στον ομώνυμο λόφο ανατολικά του χωριού όπου γίνεται η σχετική δέηση και το ¨ύψωμα¨από τον ιερέα και τους εικονισματάρηδες κατά την ημέρα της πανήγυρης του Αγίου Γεωργίου.
Στις 30 Σεπτεμβρίου 1907, στο χωριό Σουμπάς - Κιόϊ, δολοφονήθηκε ο Έλληνας Βασίλειος Βενέτης. Ο φόνος αποδόθηκε σε αντεκδίκηση των Αλβανών, πιθανόν λόγω εντάσεων που σχετίζονταν με την ευρύτερη κατάσταση των Βαλκανίων εκείνη την εποχή.
Εφημερίδα Μακεδονία, Φύλλο: 11/10/1929, Σελίδα: 3
Το Σουμπάς - Κιόϊ ή και Σουμπάσκιοϊ ήταν το σημερινό Νέο Σούλι
Το Νέο Σούλι στην μακρόχρονη ιστορική του διαδρομή φαίνεται ότι άλλαξε πολλά ονόματα, τα οποία συναντούμε καταγεγραμμένα σε διάφορα κείμενα “γραπτές πηγές”, όπως: Σουμπάσκιοϊ, Σουμπασήκιοϊ, Οινόεσσα, Οινούσα, Νούτσα, Συμβόσκιο, Ουτούση, κ.α.
1. Σουμπάσκιοϊ ή Σουμπάς – κιόϊ
Είναι το επικρατέστερο όνομα του χωριού και μ’ αυτό έμεινε γνωστό κατά τους τελευταίους αιώνες (18ο – 19ο αι.) της τουρκοκρατίας, κατά την απελευθέρωση του από τον Τουρκικό και Βουλγαρικό ζυγό (1912 – 1913), σε όλα τα χρόνια του μεσοπολέμου, αλλά και μέχρι σήμερα, στο στόμα των παλαιότερων. Η ονομασία αυτή έχει τουρκογενή προέλευση από τις τρεις τούρκικες λέξεις: Σου (που σημαίνει νερό), μπασ (που σημαίνει κεφαλή, πρώτο) και κιοϊ (που σημαίνει χωριό), δηλαδή στα Ελληνικά θα αντιστοιχούσε με το “Νεροκεφαλοχώρι”.
Από μια άποψη δικαιολογείται η ονομασία αυτή, γιατί στα παλιά χρόνια αλλά και μέχρι πρόσφατα ακόμα είχε πηγαία, πάρα πολλά και καθαρά νερά. Γεγονός άλλωστε που επιβεβαιώνεται τόσο από το “θρύλο της Δρακοκτονίας” από τον Άη Γιώργη (το σκότωσε το “Δράκο”, γιατί κατακρατούσε τα νερά από τις πηγές και έτσι γλίτωσε τη “Βασιλοπούλα”), όσο κι από το γεγονός ότι υπήρχαν νερόμυλοι, λαχανόκηποι και αιωνόβια πλατάνια.
2. Σουμπασήκιοϊ
Σε άλλα πάλι έγγραφα συναντάται με δεύτερο όνομα ως, “Σουμπασήκιοϊ ή Σούμπαση χωρίον η Σούμπαση-κιοϊ”, χωριό δηλαδή του Σούμπαση. Στην τουρκική γλώσσα η λέξη “Σούμπασης” αρχικά σήμαινε τον “Υδρονομέα”, αργότερα όμως πήρε και άλλες σημασίες με επικρατέστερη αυτή του επιστάτη των μεγάλων κτημάτων (τσιφλικίων), του υπεύθυνου για την συγκέντρωση του φόρου (Δεκατιστής), του Κεχαγιά τσιφλικίου και κατ’ επέκταση του Διοικούντος Επιτρόπου ή του τοπικού Διοικητικού Άρχοντα, ή ακόμα και του Αστυνόμου Τουρκικής Διοικήσεως.
3. Συμπάσχιον, Συμβόσκιον, Ουτούση
Αναφέρονται ακόμα, από τον π-Γαβριήλ Κουντιάδη, και μερικά άλλα μάλλον “αδόκιμα” κι “αταίριαστα” ονόματα όπως: “Συμπάσχιον ή Συμβόσκιον” διότι, όπως γράφει: “Μερικοί από τους λόγιους μας την σημερινήν Ονομασία του χωρίου την εθεώρησαν ως ελληνικήν, φρονούντες ότι πρότερον ελέγετο “Συμπάσχιον” δηλαδή οτι συνέπασχεν εις τας συμφοράς των αδελφών. Άλλοι πάλι ότι εκαλείτο “Συμβόσκιον” ή “Συμπάσκιον”, ότι δηλαδή συνέβοσκον, εις αυτό τα ζώα όλων των πέριξ χωρίων, όπως συμβαίνει σήμερον εις το “Συμπόσκον” της Δυτικής Μακεδονίας.
4. Οινόεσσα – Οινούσσα – Νούτσα
(ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΟΝΟΜΑ)
Για πρώτη φορά μου ιερομόναχος π- Γαβριήλ (Κουντιάδης) και πάλι στο έργο του “ΛΕΥΚΩΜΑ ΤΟΥ ΣΟΥΜΠΑΣΚΙΟΪ” μας αποκαλύπτει ότι το “πραγματικόν” και “αρχαίον” όνομα του χωριού ήταν “Νούτσα” προερχόμενο από παραφθορά από το “Ελληνικόν” “Οινόεσσα – Οινούσσα – Οινούτσα – Νούτσα”. Έτσι διαβάζουμε τα εξής σχετικά: “Είς έτερον παλαιότερον Κώδικα της αυτής Μονής εγράφετο Νούτσα”. Και παρακάτω συνεχίζει: “Αλλά το πραγματικόν και αρχαίον αυτού όνομα είναι η “Νούτσα” από το ελληνικόν “Οινόεσσα – Οινούσσα”. Δηλαδή χωρίον γεμάτο από αμπέλια και πολυ κρασί (οίνον), όπως και ήτο πραγματικός μέχρι προ ολίγων ετών. Ευχές λοιπόν έργον θα ήτο οι σημερινοί κάτοικοι του να επαναφέρουν την αρχαία και Ελληνικήν ονομασίαν στο χωριό τους “Η Νούτσα” και να άφηνον το εν χρήση Τουρκόφωνων όνομα του.
Το εξωκλήσι αυτό πρέπει να είναι πολύ παλιό, αφού τα ιστορικά στοιχεία μας πληροφορούν ότι το 1907 το σώμα του καπετάν Στρατή αντάλλαξε τους πρώτους πυροβολισμούς με την έφιππη Τούρκικη Αστυνομία από τον λόφο του Προφήτη Ηλία και ύστερα κατευθύνθηκε προς το Ζελί.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΒΕΝΕΣΗ ΑΠΟ ΣΟ ΝΕΟ ΟΤΛΙ ΕΡΡΩΝ (Σέταρτη έως Έβδομη Γενεά)
