Άγιος Ευψύχιος, 7 Σεπτεμβρίου

Εὔψυχος Εὐψύχιος ἣν πρὸς τὸ ξίφος,

Χαίρων ὅτι πλάσαντι τὴν ψυχὴν θύει.

Ο Άγιος Ευψύχιος ανήκει στις ευσεβείς δόξες της Καισαρείας στην Καππαδοκία. Ο πατέρας του Διονύσιος, πέθανε αλλά αυτός δεν απέμεινε ορφανός. Κατηχήθηκε στη χριστιανική πίστη, βαπτίστηκε και έγινε υπήκοος και μακαριστός γιος του ουράνιου Πατέρα. Όλα του τα υπάρχοντα, τα μοίρασε στους φτωχούς. Αυτός ζούσε με μεγάλη απλότητα και αφιερώθηκε στην υπηρεσία της σωτηρίας των ψυχών. Γι' αυτό λοιπόν, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Ανδριάνας (117 - 138 μ.Χ.), καταδιώχτηκε και καταδικάστηκε. Στην αρχή του ξέσκισαν τα πλευρά και έτσι αιμόφυρτο τον έριξαν στη φυλακή όμως Άγγελος Κυρίου επούλωσε τις πληγές του. Τελικά, αφού δεν μπόρεσαν να τον αλλαξοπιστήσουν τον αποκεφάλισαν και αντί για αίμα, από τις πληγές του έβγαινε γάλα και νερό.

Βιογραφία

Άγιος Ευψύχιος Καισαρείας Καππαδοκίας

Ο Άγιος Ευψύχιος από την Καισάρεια της Καππαδοκίας (†362 μ.Χ.) ήταν χριστιανός μάρτυρας, ο οποίος εκτελέστηκε επειδή κατηγορήθηκε ότι προκάλεσε την καταστροφή ενός παγανιστικού ναού.

Ιστορία και παράδοση

Η ιστορία του Ευψυχίου φαίνεται να έχει ιστορική βάση, αν και αργότεροι συγγραφείς την στόλισαν με αγιολογικά στοιχεία. Στην Εκκλησιαστική Ιστορία του Σωζομένου (Εʹ, 2, 7–8), γραμμένη επί της βασιλείας του Ιουλιανού του Παραβάτη (361–363), αναφέρεται ότι ο Ευψύχιος, ένας νέος ευγενής από την Καισάρεια, που μόλις είχε παντρευτεί, εκτελέστηκε επειδή είχε συμμετάσχει στην καταστροφή του ναού της Τύχης. Ο αυτοκράτορας οργίστηκε με όλους τους πολίτες της Καισάρειας και όσοι πήραν μέρος στην καταστροφή τιμωρήθηκαν με θάνατο ή εξορία. Ο Αρέθας Καισαρείας επίσης αναφέρει ότι ο Ευψύχιος ήταν νιόπαντρος όταν μαρτύρησε.

Μεταγενέστερες εκδοχές της ιστορίας πρόσθεσαν και άλλες λεπτομέρειες. Έτσι, το Συναξάριον Κωνσταντινουπόλεως γράφει ότι βασανίστηκε στη «στρεβλωτική μηχανή» και μαστιγώθηκε σκληρά· τότε του εμφανίστηκε άγγελος και τον ενίσχυσε. Ξανακρεμάστηκε στο όργανο βασανισμού και τον μαστίγωσαν τόσο που φάνηκαν τα σωθικά του· στο τέλος αποκεφαλίστηκε. Αντί για αίμα, από το σώμα του έτρεξε γάλα και νερό, προκαλώντας δέος σε όλους.

Η αφήγηση των μοναχών του Ράμσγκεϊτ

Οι μοναχοί της Μονής του Αγίου Αυγουστίνου στο Ράμσγκεϊτ, στο Book of Saints (1921), γράφουν:
ΕΥΨΥΧΙΟΣ (Άγιος), μάρτυρας (9 Απριλίου).
(4ος αιώνας) νέος πατρίκιος από την Καισάρεια της Καππαδοκίας. Ο Ιουλιανός ο Παραβάτης, όταν έμαθε ότι ο ναός της Τύχης είχε καταστραφεί, ξεκίνησε ειδική δίωξη κατά των χριστιανών για να «κατευνάσει τους θεούς». Ο Ευψύχιος κατηγορήθηκε για την πράξη, βασανίστηκε σκληρά και αποκεφαλίστηκε (362 μ.Χ.).

Η αφήγηση του Butler

Ο αγιογράφος Alban Butler (1710–1773), στο έργο του Βίοι Πατέρων, Μαρτύρων και άλλων Αγίων, γράφει για τις 9 Απριλίου:

Ο Άγιος Ευψύχιος, μάρτυρας.
Όταν ο Ιουλιανός ο Παραβάτης πορευόταν προς την Αντιόχεια και έφτασε στην Καισάρεια, πρωτεύουσα της Καππαδοκίας, εξοργίστηκε που οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν χριστιανοί και είχαν πρόσφατα καταστρέψει τον ναό της Τύχης, τον τελευταίο εθνικό ναό της πόλης. Ως τιμωρία διέταξε να σβηστεί η Καισάρεια από τον κατάλογο των πόλεων και να ξαναπάρει το παλιό της όνομα, Μαζακά, το οποίο είχε αντικατασταθεί από τον Τιβέριο. Αφαίρεσε από τις εκκλησίες όλα τα αγαθά τους, χρησιμοποιώντας βασανιστήρια για να αποσπάσει πληροφορίες. Υποχρέωσε όλο τον κλήρο να στρατευθεί στα κατώτερα σώματα, κάτι ταπεινωτικό και εξουθενωτικό, ενώ στους λαϊκούς χριστιανούς επέβαλε βαριά φορολογία. Πολλοί εκτελέστηκαν, με εξέχουσα περίπτωση τον Άγιο Ευψύχιο, έναν ευγενή, πρόσφατα παντρεμένο. Ο Ιουλιανός άφησε εντολή οι χριστιανοί να ξαναχτίσουν τους ναούς· εκείνοι όμως αντ’ αυτού ανήγειραν μια εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Ευψύχιο. Σε αυτήν, στις 8 Απριλίου, ο Μέγας Βασίλειος τέλεσε την πανήγυρη του μάρτυρα, οκτώ χρόνια αργότερα, προσκαλώντας όλους τους επισκόπους του Πόντου, όπως μαρτυρεί επιστολή του που διασώζεται.