Άγιοι Εβδομήκοντα Μάρτυρες, 12 Οκτωβρίου
Tέθνηκεν ανδρών εβδομηκοντάς ξίφει,
Θνήσκειν ετοίμων ει δέοι και πολλάκις.
Προς τη Ριψιμία
Η Ριψιμία δεν πόνεσε από τα χτυπήματα,
μετρώντας έναντι αυτών αναρίθμητα στεφάνια.
Προς τη Γαϊανή
Ο ασκητικός βίος στεφάνωσε κάποτε τη Γαϊανή,
και τώρα ο αγώνας της με το ξίφος την στεφανώνει ξανά.
Προς τις Τριάντα Δύο Παρθένες
Σε τιμά, Αγία Τριάδα, ο τριάντα φορές δεκαπλούς αριθμός μαρτύρων,
που μαζί με δύο πέθαναν με το ξίφος για χάρη σου.
Προς τους Εβδομήντα Άνδρες*
Εβδομήντα άνδρες πέθαναν με το ξίφος,
έτοιμοι να πεθάνουν, αν χρειαστεί, πολλές φορές.
Προς τις Δύο Παρθένες
Δύο γυναίκες περικλείουν όλες τις αρετές,
κοσμημένες ως αθλήτριες στο τέλος με τον αποκεφαλισμό τους.
Αυτές οι άγιες γυναίκες αφιέρωσαν τη ζωή τους στον Κύριο και έζησαν ως παρθένες κατά την εποχή του αυτοκράτορα Διοκλητιανού (284–305). Όταν ο αυτοκράτορας αναζητούσε σύζυγο, του έφεραν πορτρέτα ζωγραφισμένα όμορφων γυναικών, ανάμεσα στα οποία ήταν και της ωραιότατης παρθένου Ριψιμίας (ή Χριψιμής). Εντυπωσιασμένος από την ομορφιά της, έστειλε μήνυμα ότι επιθυμούσε να την παντρευτεί. Όμως η Ριψιμία, έχοντας ήδη αφιερώσει τη ζωή της στον Χριστό με παρθενία, έφυγε κρυφά από τη Μικρά Ασία μαζί με την ηγουμένη της, τη Γαϊανή, και εβδομήντα άλλες μοναχές, και κατέφυγαν στο Αραράτ της Αρμενίας, όπου κρύφτηκαν σε μια σπηλιά.
Όταν ο Διοκλητιανός το έμαθε, έγραψε στον βασιλιά Τιριδάτη, ζητώντας να βρει τη Ριψιμία και να τη στείλει σ’ εκείνον για να την παντρευτεί. Ο Τιριδάτης, όμως, μαθαίνοντας για την ομορφιά της, την επιθύμησε για τον εαυτό του.
Όταν ανακάλυψε πού βρίσκονταν, έστειλε βασιλικά ενδύματα στη Ριψιμία και την κάλεσε στο παλάτι. Εκείνη, ωστόσο, δεν έδωσε καμία σημασία στην πρότασή του, αλλά έμεινε με τις συντρόφισσές της προσευχόμενη. Τότε ξέσπασε θύελλα και ακούστηκε φωνή από τον ουρανό:
«Να είστε γενναίες και να μη φοβάστε, διότι Εγώ είμαι μαζί σας.»
Η φωνή αυτή ενίσχυσε τις μοναχές. Οι απεσταλμένοι του βασιλιά έπεσαν από τα άλογά τους και ποδοπατήθηκαν μέχρι θανάτου. Όταν το έμαθε ο βασιλιάς, διέταξε να φέρουν τη Ριψιμία ενώπιόν του και προσπάθησε να την πείσει να τον παντρευτεί, μα εκείνη έμεινε ακλόνητη στην πίστη της στον Χριστό.
Στη συνέχεια, ο βασιλιάς διέταξε να φέρουν τη Γαϊανή στο παλάτι, ώστε να την πείσει να μεταπείσει τη Ριψιμία. Αντί γι’ αυτό, όμως, η Γαϊανή ενθάρρυνε τη Ριψιμία να μην υποκύψει. Για τούτο ο βασιλιάς διέταξε να της σπάσουν τα δόντια με πέτρα και να εξοριστεί σε μακρινό τόπο. Η Ριψιμία έφυγε νικήτρια από το παλάτι, ενώ ο βασιλιάς κατέρρευσε από το πάθος του για εκείνη.
Η Ριψιμία επέστρεψε στη σπηλιά όπου ζούσαν οι άλλες μοναχές, κι έπειτα έφυγαν σε κοντινό μέρος για να συνεχίσουν τη ζωή προσευχής τους.
Όμως τη νύχτα, ο βασιλιάς έστειλε τους δήμιους του με αναμμένους πυρσούς και την συνέλαβαν. Της έδεσαν τα χέρια πίσω, της έκοψαν τη γλώσσα, την έκαψαν με πυρσούς και της κάρφωσαν την κοιλιά με σιδερένια παλούκια, ώστε τα σπλάχνα της να πέσουν στο έδαφος. Της έβγαλαν και τα μάτια και τέλος την τεμάχισαν. Έτσι η αγία παρθένος έφθασε αμόλυντη στον ποθούμενο Νυμφίο της, τον Χριστό.
Μαζί με τη Ριψιμία θανατώθηκαν εβδομήντα χριστιανοί άνδρες της περιοχής. Όταν τριάντα δύο από τις συντρόφισσές της πήγαν να μαζέψουν τα λείψανά της για να τα ενταφιάσουν με τιμή, συνελήφθησαν και αποκεφαλίστηκαν.
Η μακαρία Γαϊανή, μαζί με δύο άλλες παρθένες, ρίχτηκαν στη γη, τους έκοψαν χέρια και πόδια, τους άνοιξαν τον λαιμό, τις έγδαραν ζωντανές, τους έκοψαν τις γλώσσες και με σίδερα τους άνοιξαν την κοιλιά δείχνοντάς τους τα εντόσθια. Τέλος, αποκεφαλίστηκαν και έλαβαν τον στέφανο του μαρτυρίου.
Αργότερα, προς τιμήν τους, ο Άγιος Γρηγόριος ο Φωτιστής της Αρμενίας έχτισε τρεις εκκλησίες στο Ετσμιατζίν πάνω στα λείψανά τους. Οι ναοί αυτοί έγιναν το πνευματικό κέντρο της Αρμενικής Εκκλησίας, και πολλές άλλες εκκλησίες ανεγέρθηκαν κατόπιν προς τιμήν τους σε όλη την Αρμενία. Οι σεπτές αυτές Μάρτυρες θεωρούνται οι πρώτες χριστιανές μάρτυρες της Αρμενίας.
