Άγιος Βασίλειος επίσκοπος Τραπεζούντας, 20 Οκτωβρίου
Ο Άγιος Βασίλειος επίσκοπος Τραπεζούντας είναι άγνωστος στους Συναξαριστές, γνωστός όμως στην εκκλησία της Τραπεζούντας, στην οποία κάθε χρόνο αυτή τη μέρα γιόρταζαν τη μνήμη του με ασματική Ακολουθία, που βρήκε ο Κεραμεύς Παπαδόπουλος σε χειρόγραφο στην Τραπεζούντα, όπως γράφει στα Βυζαντινά Χρονικά Σ.12, 143. Ο Άγιος Βασίλειος έζησε επί βασιλείας Λέοντος του Σοφού και Κωνσταντίνου Προφυρογέννητου. Για την αγιότητα της ζωής του, κατατάχθηκε στους Αγίους της εκκλησίας της Τραπεζούντας.
Εενεπίγραφη ράχη ενός επισκοπικού θρόνου (εικ.40), που βρέθηκε το 1877117 κάτω από το δάπεδο του ναού: † Ἀνεικαινίσθεί ὁ τίμιος καὶ ἅγιος θρόνος (Χριστοῦ;) Βασιλείου Μητροπολίτου | Φ(ῶ)ς | Χ(ριστο)ῦ | Φ(αίν)η | Π(ᾶσι)ν || ͵ςυκβ. Στην επιγραφή αυτή διαβάζουμε, ότι το έτος 6422 (913/4) o μητροπολίτης Τραπεζούντας Βασίλειος προχώρησε στην ανακαίνιση του επισκοπικού θρόνου του ναού. Παρόμοια επιγραφή, η οποία όμως είναι αχρονολόγητη, είχε χαραχθεί σε μαρμάρινο tondo που κάποια στιγμή εντοιχίστηκε στον μεταβυζαντινό ναό του Αγίου Γεωργίου Κουρτζά στην Τραπεζούντα: (Ἀνεκαι)νίσθεί ὁ τίμιος καὶ ἅγιος θρόνος (ἐ)ν Χ(ριστῷ) (;) ὑπὸ Βασιλείου Μητροπολίτου | Φ(ῶ)ς | Χ(ριστο)ῦ | Φ(αίν)η | Π(ᾶσι)ν. Τόσο ο Millet όσο και οι Bryer και Winfield θεωρούν πολύ πιθανό το ενδεχόμενο, ότι και οι δύο -χαμένες πλέον- επιγραφές προέρχονταν αρχικά από τον μεσοβυζαντινό ναό της Παναγίας Χρυσοκεφάλου.
Γλυπτό με εγχάρακτο διάκοσμο που γνωρίζουμε, από αναφορές και σχέδια του 19ου αιώνα, ότι διέθεταν ορισμένες -χαμένες πλέον- επιγραφές του ναού. Σύμφωνα με τον Marengo, το 1877 ανακαλύφθηκε κάτω από το δάπεδο του ναού μία επιγραφή, στην οποία είχε χαραχθεί το όνομα «Ἀλέξιος Κομνηνός». Κατά τον συγγραφέα, στην επιγραφή αυτή είχε φιλοτεχνηθεί ένα έξεργο επιχρυσωμένο βουκράνιο, το οποίο περιβαλλόταν από δύο ανθέμια. Παράλληλα από σχέδιο του Marengo, συμπεραίνουμε ότι η κορυφή της ενεπίγραφης ράχης του επισκοπικού θρόνου που είχε αφιερώσει ο μητροπολίτης Βασίλειος, έφερε ένα περίτεχνο εγχάρακτο χριστόγραμμα Εγχάρακτος διάκοσμος παρατηρείται και στη δεύτερη αφιερωτική επιγραφή του μητροπολίτη Βασιλείου, η οποία σε άγνωστο χρόνο εντοιχίστηκε στον ναό του Αγίου
