Άγιος Νικόλαος Β' Χρυσοβέργης, 16 Δεκεμβρίου
Ὁ Νικόλαος μᾶλλον ὤφθη τῷ θρόνῳ
Κόσμον παρασχὼν ἢ παρ᾽ αὐτοῦ λαμβάνων.
Ο Άγιος Νικόλαος Β΄, ο αποκαλούμενος και Χρυσοβέργης, κατείχε τον Πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης από το έτος 984 μέχρι το 991. Ανήκε σε βυζαντινή οικογένεια που έδωσε πολλούς ιερείς στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και της Αντιόχειας κατά τους επόμενους δύο αιώνες.
Ο Πατριάρχης Νικόλαος Β΄ ήταν εκείνος που χειροτόνησε τον πρώτο Μητροπολίτη της Ρωσίας Μιχαήλ τον Σύρο, τον οποίο και έστειλε στη Ρωσία με έξι Επισκόπους και πολλούς κατώτερους κληρικούς για τον εκχριστιανισμό των Ρώσων. Φαίνεται ότι προσπάθησε να αποσπάσει φορολογικά προνόμια από τον αυτοκράτορα Βασίλειο Β´, ενόσω εκείνος ασχολούταν με τον εμφύλιο πόλεμο.
Το 980, κατά τη διάρκεια της πατριαρχίας του, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ πιστεύεται ότι εμφανίστηκε με τη μορφή μοναχού στον μαθητή ενός μοναχού στη Μονή Παντοκράτορος στο Άγιο Όρος. Ο μοναχός ανέφερε ότι ο άγγελος έψαλε έναν νέο στίχο ύμνου του όρθρου, τον οποίον κατέγραψε σε μια πλάκα, η οποία φυλάσσεται μέχρι και σήμερα στο μοναστήρι. Ο Πατριάρχης Νικόλαος υποδέχθηκε το κειμήλιο στον Ναό της Αγίας Σοφίας. Το «Άξιον Εστίν» ψάλλεται μέχρι σήμερα σε Ορθόδοξες ακολουθίες.
Σφραγίδα του Πατριάρχη Νικολάου Χρυσοβέργη
Κατα την περίοδο της πατριαρχείας του οργανώθηκε η βυζαντινή ιεραποστολή για την διάδοση του Χριστιανισμού στη Ρωσία το 988 μ.Χ., η οποία υπήχθη στην διοικητική δικαιοδοσία του Οἰκουμενικού Πατριαρχείου.
Ανακηρύχθηκε άγιος και η Ορθόδοξη και η Καθολική Εκκλησία τιμούν τη μνήμη του στις 16 Δεκεμβρίου.
