Όσιος Αθανάσιος ο διά Χριστόν Σαλός, 18 Ιανουαρίου
Ο Όσιος Αθανάσιος ο διά Χριστόν Σαλός, του Ναβολόσκυϊ καταγόταν από την περιοχή Καργκοπόλ της Ρωσίας και έζησε μεταξύ του 16ου και 17ου αιώνα μ.Χ. στην πόλη Βάγκα. Ήταν διά Χριστόν Σαλός και βίωνε την Ευαγγελική ζωή με την απόρριψη των ανθρώπινων πραγμάτων που στους άλλους φαίνονται ως καλά επιτεύγματα. Ο Όσιος Αθανάσιος κοιμήθηκε ειρηνικά στην πόλη Βέρχολετ της περιοχής Αρχαγγέλου.
Ο Όσιος Αθανάσιος ο Ναβολοτσκις, ο Σενκούρσκις, έζησε τον 16ο και 17ο αιώνα και καταγόταν από το Κάργκοπολ στον βορρά της Ρωσίας. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για τη γέννηση και την ανατροφή του Αθανασίου, αλλά ο Όσιος προήλθε από τις γύρω περιοχές του Κάργκοπολ στον ποταμό Βάγα και εγκαταστάθηκε τρία χιλιόμετρα από τη συνοικία Βέρχολετ, που βρισκόταν κοντά στην πόλη Σενκούρσκ. Ασκούνταν στην πόλη Βάγα, όπου παρουσίαζε την τρέλα για χάρη του Χριστού, και επιτέλεσε πλήθος θαυμάτων. Σύντομα αρρώστησε βαριά και κοιμήθηκε ειρηνικά στην πόλη Βέρχολετ της περιοχής Αρχαγγέλου.
Σαράντα ημέρες μετά, ο Αθανάσιος Ναβολοτσκι εμφανίστηκε ταυτόχρονα σε τέσσερις αρρώστους, που ζούσαν σε διαφορετικά μέρη, τους θεράπευσε και τους ζήτησε να θάψουν το σώμα του στο σημείο που βρισκόταν. Οι θεραπευμένοι όχι μόνο έθαψαν τον Όσιος Αθανάσιο, αλλά και έχτισαν ένα εκκλησάκι πάνω από τον τάφο του, κάτι που έθεσε τα θεμέλια της τιμής του αγίου. Από μακριά άνθρωποι ερχόντουσαν και «παίρνοντας σκόνη από τα άγια λείψανα στον τάφο του και αλείφοντας με αυτήν, θεραπεύονταν από όλες τις αρρώστιες». Σύντομες πληροφορίες για τον Όσιος Αθανάσιο παρατίθενται στην «Ιστορία για τον Άγιο δίκαιο Αθανάσιο, τον Ναβολοτσκι θαυματουργό, ο οποίος κοιμάται κοντά στην συνοικία Βέρχολετ», που συντάχθηκε βάσει προφορικής παράδοσης («σύμφωνα με τα αφηγήματα ορισμένων παλαιών κατοίκων»). Το 1647 πραγματοποιήθηκε η πρώτη προσπάθεια αναγνώρισης των λειψάνων του αγίου. Ο ιερέας της συνοικίας Βέρχολετ Φλωρ μαζί με άλλους ιερείς και αρκετούς ευσεβείς αγρότες, βλέποντας πολλά θαύματα που πραγματοποιούνταν από τον τάφο του ασκητή, ξεκίνησαν την ανασκαφή του τάφου. Ξαφνικά τους κατέλαβε τρόμος, όλοι ένιωσαν άρρωστοι και, μετά από προσευχή, εγκατέλειψαν την προσπάθεια. Η αναγνώριση των λειψάνων του αγίου πραγματοποιήθηκε το 1725 με εντολή της Αγίας Συνόδου.
Ο Αρχιεπίσκοπος Χολμογκόρσκυ και Βάγγελσκυ Βαρνάβας (Βολακόβσκυ) ευλόγησε για αυτό τον ηγούμενο Ευφύμιο, ηγούμενο της Ιωαννίνου-Βογοσλοβικής μονής Βάγας, και τον πρωτοσύγκελλο του ναού της Βλαχονευαγγελικής εκκλησίας του Σενκούρσκ Αλέξιο, οι οποίοι βρήκαν τα λείψανα του Όσιος Αθανασίου «ολόκληρα και αδιάβροχα, στο χώμα, και όχι στον τάφο, και εκδίδοντας ευχάριστο άρωμα». Τα λείψανα καλύφθηκαν με καθαρές επενδύσεις, μεταφέρθηκαν σε λειψανοθήκη και τοποθετήθηκαν για προσκύνηση. Στη συνέχεια, τα έθαψαν ξανά στη γη, στην εκκλησία, κοντά στον βόρειο τοίχο. Μια ρακίνα κατασκευάστηκε πάνω από τα λείψανα. Το 1759, στη θέση της παλιάς ξύλινης εκκλησίας, με ευλογία του Αρχιεπίσκοπου Αρχαγγελοπόλεως και Χολμογκόρσκυ Βαρσονοφίου, χτίστηκε ναός προς τιμήν του Όσιος Αθανασίου του Μεγάλου. Κατά την ανακαίνιση της εκκλησίας συνέβη θαύμα: όταν ένας ξυλουργός επιχείρησε να αφαιρέσει τον σταυρό από τη στέγη, ξέσπασε καταιγίδα, ο ισχυρός άνεμος έσπασε το ξύλο, το μετέφερε γύρω από την εκκλησία και το τοποθέτησε ανάποδα στο σημείο του σπασμένου ξύλου. Στο σημείο της πτώσης του ξύλου τοποθετήθηκε ένας σταυρός, και το 1867 χτίστηκε εκκλησία. Το 1765, στη ενορία του Αθανασίου προστέθηκαν πέντε χωριά, τα οποία ανήκαν προηγουμένως στην ενορία Βέρχολετ (το πλησιέστερο χωριό στην εκκλησία ήταν σε απόσταση 15 χιλιομέτρων). Στις 1 Ιανουαρίου 1859, στην ενορία Αθανασίου καταγράφονταν 787 άτομα. Στην περιοχή του ναού Αθανασίου ζούσαν ιερείς, και είχαν κατασκευαστεί κελλιά για τους προσκυνητές. Το 1832, κατεδάφισαν τον ξύλινο ναό και έχτισαν μια πέτρινη εκκλησία με τραπέζι και παρεκκλήσι προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου του Νικηφόρου. Τα λείψανα του Οσίου βρίσκονταν πίσω από το αριστερό ψαλτήριο του ναού, θαμμένα κάτω από το έδαφος. Στην πάνω επιφάνεια της λειψανοθήκης υπήρχε εικόνα του Οσίου Αθανασίου Ναβολοτσκι στο μέγεθος του ανθρώπου, ζωγραφισμένη το 1735 από τον ψάλτη της εκκλησίας Βλάχο-Βλαχόβσκυ, τον ιερέα Ματθαίο Φιοντόροβ, και στην πλευρά της λειψανοθήκης ήταν απεικονισμένο το θαύμα με το ξύλο. Διασώθηκαν εικόνες του Οσίου Αθανασίου σε εικόνες από τον Ναό των Αγίων, στον Καρελία, που εκτέθηκαν στο Μουσείο Ορθόδοξης Τέχνης της πόλης Κουόπιο, Φινλανδία, το 1876 και στο τέλος του 19ου - αρχές του 20ου αιώνα από το Ιερό Ναό του Σεμινάριου της πόλης Κουόπιο. Στην Ημερολόγιο (ΜΠ) κάτω από την 18η Ιανουαρίου υπάρχει ύμνος στον Όσιο Αθανάσιο του Ναβολοτσκι. Ο ύμνος στον Όσιος Αθανάσιο του Ναβολοτσκι:
Λειτουργικά κείμενα
Τροπάριον — Ήχος 8
Δια πλημμυρίδος δακρύων την έρημον εύρωσες, / και η επιθυμία σου προς τον Θεόν καρπούς αφθόνους εξήγαγε. / Δια της ακτίνας των θαυμάτων τον κόσμον όλον ήλαμψας! / Όσιε Πατήρ ημών Αθανάσιε, πρέσβευε τω Χριστώ τω Θεώ, σώσαι τας ψυχάς ημών!
«Με θεία χάρη φωτίστηκε, / και μετά θάνατο προσφέρει θεραπείες στους προστρέχοντες σε εσένα, / σοφέ Αθανάσιε, / για τούτο και εμείς σήμερα τιμούμε την εμφάνιση των τιμίων λειψάνων σου, / χαροποιώντας μαζί την ψυχή και το σώμα. / Για αυτό όλοι φωνάζουμε: / Δόξα σε Αυτόν που σου έδωσε δύναμη, / Δόξα σε Αυτόν που σε στέφει, / Δόξα σε Αυτόν που ενεργεί δια του έργου σου θεραπείες».
