Όσιος Εφραίμιος, 18 Ιανουαρίου
Το 1027, όταν ο βασιλιάς Βαγκρατής IV (1027-1072) ανέβηκε στον θρόνο της Γεωργίας, πολλοί ευγενείς από την περιοχή του Τάο στη νότια Γεωργία μετεγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα. Μεταξύ αυτών ήταν ο τιμημένος Βάχης, γιος του Καρίχη, τον οποίο οι μελετητές πιστεύουν ότι ήταν ο πατέρας του Εφραίμιου.
Αφού έλαβε ελληνική παιδεία στην Κωνσταντινούπολη, ο Εφραίμιος εγκαταστάθηκε στα Μαυροβούνια κοντά στην Αντιόχεια και άρχισε εκεί τα έργα του. Οι επιδόσεις του στη γεωργιανή θεολογική και φιλοσοφική συγγραφή είναι ανυπολόγιστες. Ο αριθμός των έργων του είναι σχεδόν εκατό και τα θέματα καλύπτουν σχεδόν όλους τους κλάδους της θεολογικής έρευνας. Ο Εφραίμιος ανέπτυξε ακόμη τη δική του θεωρία της μετάφρασης, η οποία αργότερα αποτέλεσε τη βάση για τη γραπτή σύνθεση στη γεωργιανή γλώσσα. Η θεωρία του περιλαμβάνει τρία βασικά σημεία:
- Μια σύνθεση πρέπει να μεταφραστεί από το πρωτότυπο, δηλαδή από τη γλώσσα στην οποία γράφτηκε αρχικά.
- Η μετάφραση πρέπει να μεταφέρει την ίδια κυριολεκτική σημασία με το πρωτότυπο, αλλά η ακρίβεια σ' αυτό το σημείο δεν πρέπει να παραβιάζει τη φύση της γλώσσας στην οποία μεταφράζεται το κείμενο.
- Πρέπει να περιλαμβάνεται ένα τμήμα σχολιασμού που να εξετάζει όλα τα σχετικά ιστορικά, γραμματικά και λογοτεχνικά ζητήματα μαζί με το μεταφρασμένο κείμενο.
Ο Εφραίμιος μετέφρασε πέντε έργα του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, τους Ασκητικούς Κανόνες του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου, τα συγγράμματα του Αγίου Εφραίμ του Σύρου, σχολιασμούς στις Επιστολές και τους Ψαλμούς και πολλά άλλα σημαντικά πατερικά έργα.
Ανάμεσα στα πρωτότυπα έργα του Εφραίμιου του Λιγότερου, το σημαντικότερο είναι η Εξήγηση των Λόγων για την Εξαρχία της Γεωργίας, μια συλλογή από υπάρχοντα δοκίμια και τα δικά του σχόλια για τη μετάβαση της χώρας στο χριστιανισμό.
Στη δεύτερη μισή του 11ου αιώνα, οι μοναχοί της Αντιόχειας και των Μαυροβουνίων άρχισαν να αμφισβητούν την ανεξαρτησία της Γεωργιανής Εκκλησίας. Μεταξύ άλλων ισχυρισμών, υποστήριξαν ότι κανένας από τους Αποστόλους δεν είχε κηρύξει τη Χριστιανική Πίστη στη Γεωργία. Έγινε αναγκαίο να αποδειχθεί ότι η Γεωργιανή Εκκλησία ήταν όντως αυτοκέφαλη, και τα μέλη της ελίτ της χώρας κάλεσαν τον Εφραίμιο να διευθετήσει αυτό το ζήτημα. Ο Εφραίμιος μελέτησε πολλά πατερικά έργα στα αρχαία ελληνικά, συγκέντρωσε τις αρχαίες πηγές και κατάφερε να εξασφαλίσει πλήρως την ανεξαρτησία της Γεωργιανής Εκκλησίας.
Ο Όσιος Εφραίμιος έγραψε τα εξής για το κήρυγμα των Αποστόλων: «Γνωρίστε ότι από την ώρα που οι Απόστολοι κήρυτταν, κατά τον Προφήτη Δαβίδ: Η φωνή τους ακούστηκε σε όλη τη γη και τα λόγια τους αντηχούσαν σε κάθε χωριό (βλ. Ψαλ. 18:4). Στη Γεωργία, ο Ανδρέας ο Πρώτος-καλούμενος κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Αβαζγία (σημερινή Αμπχαζία), και από εκεί ταξίδεψε στην Οσσετία (σημερινή Σχιντά Καρτλί). Ο Βαρθολομαίος επίσης κήρυξε στη Γεωργία, στην περιοχή της Καρτλί.»
Ο Όσιος Εφραίμιος δεν εγκατέλειψε ποτέ τα Μαυροβούνια. Το 1091 ενθρονίστηκε ως ηγούμενος της Μονής Καστάνα [Η ακριβής τοποθεσία της Καστάνα είναι άγνωστη, αλλά σύμφωνα με σύγχρονους αρχαιολόγους, πιθανότατα βρισκόταν στα Μαυροβούνια. Για μια πλήρη συζήτηση του θέματος, δείτε: Wachtang Z. Djobadze, Materials for the study of Georgian monasteries in the Western environs of Antioch on the Orontes (Λουβαίν: Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium, 1976), σ. 101-3].
Ο Όσιος Εφραίμιος εκοιμήθη στον Κύριο γύρω στο 1101. Συμπεριλαμβάνεται σε μια λίστα των αποθανόντων που συντάχθηκε από την Σύνοδο του Ρουϊσί-Ορμπνίσι το 1103, και το έτος του θανάτου του έχει εκτιμηθεί από τις πληροφορίες που δίνονται στην πηγή αυτή.
Ο Εφραίμιος αγιοποιήθηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Γεωργίας λόγω της ευάρεστης ζωής του και των πολλών αξιέπαινων έργων που πραγματοποίησε υπέρ της Εκκλησίας και του έθνους του.
