Σύναξη της Υπεραγίας Θεοτόκου εν Βίλνα, 15 Φεβρουαρίου
Μεταφορά της Εικόνας από τη Μόσχα στη Βίλνα
Η σημερινή εορτή τιμά τη μεταφορά της Εικόνας από τη Μόσχα στη Βίλνα (Βίλνιους) της Λιθουανίας. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, αυτή η Εικόνα (τύπου Οδηγήτρια) ζωγραφίστηκε από τον Άγιο Ευαγγελιστή Λουκά και μεταφέρθηκε από την Παλαιστίνη στην Κωνσταντινούπολη. Για πολλά χρόνια, ανήκε στην οικογένεια των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, οι οποίοι αργότερα την έστειλαν στους ηγεμόνες της Γαλικίας και της Κόκκινης Ρωσίας.
Μετά την πτώση του πριγκιπάτου της Γαλικίας, η Εικόνα πέρασε στην κατοχή των Μεγάλων Πριγκίπων της Μόσχας. Δεν παρέμεινε όμως για πολύ εκεί. Το 1495, ο Μέγας Δούκας Ιβάν Γ’ (1462-1505) ευλόγησε την κόρη του, Ελένα, με αυτή την Εικόνα πριν τη δώσει σε γάμο στον Λιθουανό Μέγα Δούκα Αλέξανδρο. Έτσι, η Εικόνα μεταφέρθηκε μαζί της στην πρωτεύουσα της Λιθουανίας, τη Βίλνα, όπου παραμένει μέχρι σήμερα.
Σύμφωνα με άλλη, πιο αξιόπιστη εκδοχή, η Εικόνα μεταφέρθηκε στη Μόσχα το 1472 από την Πριγκίπισσα Σοφία Παλαιολόγου, όταν παντρεύτηκε τον Ιβάν Γ’. Ωστόσο, και οι δύο εκδοχές συμφωνούν σε όλα τα άλλα σημεία.
Μετά τον θάνατο της Πριγκίπισσας Ελένας, η θαυματουργή Εικόνα της Θεοτόκου τοποθετήθηκε πάνω από τον τάφο της στον Καθεδρικό Ναό της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Όταν οι σχέσεις μεταξύ των αυλών της Μόσχας και της Λιθουανίας διακόπηκαν, ο Ιβάν ο Τρομερός (1530-1584) προσπάθησε να επαναφέρει τη θαυματουργή Εικόνα στη Μόσχα, προσφέροντας στον Μέγα Δούκα Σιγισμούνδο Β’ της Λιθουανίας (1520-1572) πενήντα Λιθουανούς αριστοκράτες αιχμαλώτους σε αντάλλαγμα. Ωστόσο, ο Σιγισμούνδος αρνήθηκε κατηγορηματικά, καθώς τόσο ο Ορθόδοξος όσο και ο Ουνιτικός κλήρος δεν ήθελαν να αποχωριστούν αυτό το ιερό κειμήλιο.
Η Εικόνα παρέμεινε στον Καθεδρικό Ναό της Θεοτόκου μέχρι τον 18ο αιώνα. Αργότερα, μεταφέρθηκε στον ναό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και στη συνέχεια στη Μονή της Αγίας Τριάδας στη Βίλνα, η οποία τότε ανήκε στους Ουνίτες. Ο Καθεδρικός Ναός της Θεοτόκου επίσης πέρασε στα χέρια τους.
Μόνο το 1839 η Μονή της Αγίας Τριάδας και η Εικόνα της Οδηγήτριας επιστράφηκαν στους Ορθοδόξους. Από τότε, η Εικόνα της Θεοτόκου παρέμεινε εκεί μαζί με άλλες τοπικές εικόνες και τιμάται από όλους τους Ορθοδόξους πιστούς. Αντικατέστησε τη χαμένη Εικόνα της Ostro Bram (της Πύλης της Αυγής), η οποία εορτάζεται στις 26 Δεκεμβρίου και στις 14 Απριλίου.
Η Εικόνα της Οδηγήτριας είναι ζωγραφισμένη σε τέσσερις σανίδες που έχουν ενωθεί μεταξύ τους. Μερικές είναι από ξύλο κυπαρισσιού και άλλες από σημύδα. Αποκαταστάθηκε το 1864.
Σε μια μονή στα περίχωρα της Βίλνα υπάρχει και άλλη μια Εικόνα της Βίλνα, η οποία εμφανίστηκε το 1341. Μοιάζει πολύ με την Οδηγήτρια, αλλά παρουσιάζει τη Θεοτόκο ολόσωμη να στέκεται πάνω σε μισοφέγγαρο, ενώ Άγιοι Άγγελοι κρατούν στέμμα πάνω από την αγία κεφαλή της. Σε κάποιες παραλλαγές της, η Θεοτόκος πατά σε σύννεφα, περιβαλλόμενη από Αγγέλους, φορώντας στέμμα.
Η Εικόνα της Βίλνα επίσης εορτάζεται στις 14 Απριλίου.
