Άγιος Αγαθάγγελος Επίσκοπος Δαμασκού, 8 Φεβρουαρίου
E02574: Το Μαρτύριο του *Αγαθαγγέλου (επισκόπου και μάρτυρα της Δαμασκού, S01252), που διασώζεται μόνο στη γεωργιανή γλώσσα, αφηγείται τα θαύματα και το μαρτύριο του
Αγαθαγγέλου στη Δαμασκό υπό τον αυτοκράτορα Σέβηρο Αλέξανδρο και τον επακόλουθο θάνατό του υπό τον αυτοκράτορα Γορδιανό. Μεταφράστηκε πριν από τον 9ο αιώνα από ένα χαμένο ελληνικό πρωτότυπο.
Αγαθαγγέλου στη Δαμασκό υπό τον αυτοκράτορα Σέβηρο Αλέξανδρο και τον επακόλουθο θάνατό του υπό τον αυτοκράτορα Γορδιανό. Μεταφράστηκε πριν από τον 9ο αιώνα από ένα χαμένο ελληνικό πρωτότυπο.
Μαρτύριο του Αγαθαγγέλου της Δαμασκού
§ 1: Κατά τη βασιλεία του αυτοκράτορα Σέβηρου, οι Χριστιανοί διώκονταν σκληρά. Ο Σέβηρος είχε έναν στενό φίλο, τον Κομς, και οι δυο τους καταδίωκαν τους Χριστιανούς, πολλοί από τους οποίους θανατώθηκαν. Οι εκκλησίες κατεδαφίστηκαν και οι πιστοί διασκορπίστηκαν σε όλη την Αυτοκρατορία.
§ 2: Εκείνες τις ημέρες, στη Δαμασκό ζούσε ένας ευσεβής άνδρας, ονόματι Αγαθάγγελος, ο οποίος ήταν αρχικά Ιουδαίος και ήταν γνωστός για την καλοσύνη του. Ο φίλος του αυτοκράτορα έμαθε για τον Χριστιανισμό του και τον κάλεσε στο δικαστήριό του. Προσπάθησε να πείσει τον Αγαθάγγελο να απορρίψει τον Χριστό και να λατρέψει τους ρωμαϊκούς θεούς, υποσχόμενος πολλές ανταμοιβές στο όνομα του Σέβηρου.
§ 3: Ο Αγαθάγγελος απάντησε με τόλμη, δείχνοντας στον δικαστή του ότι οι Χριστιανοί επιτελούσαν πολυάριθμα θαύματα στο όνομα του αληθινού Θεού και ότι ήταν αποφασισμένος να παραμείνει πιστός στην πίστη του.
§ 4: ვითარცა ესმა ესე კომსსა და მჴედართა მისთა: და კრებულსა დიდძალსა ფრიად: რომელნი თანა დახუდეს ჰრქუეს აგათე-ანგელეს: შენ სთქუ ვითარ\მედ აღადგენ მკუდართა: აწ ესერა ქალაქსა შინა მომკუდარ არს ჭაბუკი: ძჱ დადაკაცი\სა ქურივისაჲ დღეს: აწ აღადგინე იგი წი\ნაშე ჩუენსა და გვრწმენეს ჩუენ ვითარმედ სიტყუაჲ შენი არს ჭეშმარიტ:. მაშინ მოი\ღეს ცხედარი. რომელსა ზედა იდვა მკუდარი იგი: ხოლო წმიდამან აგათე-ანგელე ილოცა ქრისტჱს მიმართ და აღადგინა მკუ\დარი იგი და მისცა დედასა თჳსსა:. ვითარ\ცა იხილა კოსმან და მჴედართა: და ყო\ველთა მოქალაქეთა: ყოველთა ერთობით და\უკჳრდა: და თჳთ მკუდარსა მას: რომელი აცხოვნა. ჰრწმენა ღმერთი: და უკჳრდა ესე ყოველთა მთავართა: რომელი ძალი აქუნდა წმიდასა მას: და მიერითგან ხედვიდეს მას. ვითარცა ანგელოზსა ღმრთისასა:
§ 4: Όταν ο Κομς, οι στρατιώτες του και το πλήθος άκουσαν αυτά, είπαν στον Αγαθάγγελο: «Είπες ότι μπορείς να αναστήσεις νεκρούς. Σήμερα, σε αυτή την πόλη, πέθανε ένας νεαρός, γιος μιας τοπικής χήρας. Ανάστησέ τον μπροστά μας και θα πιστέψουμε ότι τα λόγια σου είναι αληθινά.»
Έφεραν το κρεβάτι πάνω στο οποίο βρισκόταν ο νεκρός. Ο Άγιος Αγαθάγγελος προσευχήθηκε στον Χριστό και ανέστησε τον νεκρό, παραδίδοντάς τον στη μητέρα του. Όταν ο Κομς, οι στρατιώτες και όλοι οι πολίτες το είδαν, έμειναν έκπληκτοι. Ο αναστημένος νέος πίστεψε στον Θεό. Όλοι οι άρχοντες αναρωτιόνταν ποια ήταν η δύναμη που είχε αυτός ο άγιος άνθρωπος. Από εκείνη τη στιγμή, τον έβλεπαν ως άγγελο του Θεού.
§ 5: Δέκα ημέρες αργότερα, ο αυτοκράτορας επισκέφθηκε ο ίδιος τη Δαμασκό για μια γιορτή. Αμέσως του ανέφεραν ότι κάποιος Αγαθάγγελος είχε αναστήσει έναν νεκρό και επιτελούσε πολλά ακόμη θαύματα.
§ 6: Ο αυτοκράτορας θέλησε να συναντήσει τον Αγαθάγγελο και, όταν είδε τον άγιο άνθρωπο, εντυπωσιάστηκε ευχάριστα, καθώς ο Αγαθάγγελος ήταν τριάντα ετών και αρκετά ευπαρουσίαστος. Ο αυτοκράτορας του πρόσφερε φιλία και μια θέση στο τραπέζι του. Του επέτρεψε επίσης να διατηρήσει την πίστη του και να λατρεύει τον Θεό του, με την προϋπόθεση να λατρέψει και τον Δία. Ο Αγαθάγγελος απάντησε ότι δεν θα δεχόταν ποτέ μια τέτοια συμφωνία.
§ 7: Τότε ο αυτοκράτορας διέταξε τους υπηρέτες του να ρίξουν καυτό λάδι πάνω στον Αγαθάγγελο, αλλά εκείνος αρνήθηκε και πάλι να προσφέρει θυσία στους θεούς. Τότε ο αυτοκράτορας θέλησε να μάθει περισσότερα για την προέλευση της πίστης του Αγαθαγγέλου. Οι υπηρέτες του εξήγησαν ότι ήταν ο Χριστός Ιησούς, του οποίου τις διδασκαλίες ακολουθούσε. Ο αυτοκράτορας γνώριζε για τον Ιησού, ότι ήταν υιός της Μαρίας, και ήθελε να ανακτήσει το σώμα του Χριστού. Του απάντησαν οι ίδιοι υπηρέτες ότι μετά τον θάνατο και την ανάστασή του, ο Ιησούς αναλήφθηκε στους ουρανούς με το σώμα του. Ο αυτοκράτορας εξοργίστηκε ακόμα περισσότερο και είπε ότι το βράδυ θα προσευχηθεί στον θεό Ερμή και θα του ζητήσει να τον πάρει στον ουρανό. Οι υπηρέτες τού διηγήθηκαν την ιστορία του Σίμωνα του Μάγου, ο οποίος επίσης ήθελε να ανέλθει στον ουρανό αλλά έπεσε κάτω. Ο βασιλιάς τούς επιτίμησε, επειδή η διδασκαλία του Γαλιλαίου είχε ήδη διαδοθεί και ανάμεσά τους.
§ 8: Μετά από αυτό, ο Αγαθάγγελος οδηγήθηκε στο θέατρο, όπου εξαπολύθηκαν εναντίον του δώδεκα λέοντες. Και οι δώδεκα όμως ημερεύθηκαν από τον Θεό και, όταν πλησίασαν τον Αγαθάγγελο, άρχισαν να γλείφουν τα πόδια του. Όταν ο αυτοκράτορας είδε ακόμη ένα θαύμα, μαζί με χίλιους πεντακόσιους ανθρώπους, δόξασαν τον Κύριο και προσηλυτίστηκαν στον Χριστιανισμό.
§ 9: Ο αυτοκράτορας πήρε τον Αγαθάγγελο μαζί του στο παλάτι, όπου διηγήθηκε το θαύμα στη σύζυγό του. Η αυτοκράτειρα αποδείχθηκε ότι ήταν κρυφά Χριστιανή και τον καθοδήγησε σχετικά με το πώς να ενεργήσει περαιτέρω ως Χριστιανός.
§ 10: Ο Σέβηρος ξεκίνησε μια συζήτηση με τον Αγαθάγγελο για τη φύση των θαυμάτων. Ήθελε να πειστεί περαιτέρω και είπε ότι η ανάσταση ενός νεκρού που μόλις είχε πεθάνει δεν ήταν δύσκολη, καθώς η ψυχή βρισκόταν ακόμη στο σώμα. Ένα πιο δύσκολο θαύμα, όμως, θα ήταν η ανάσταση των νεκρών που είχαν πεθάνει πολλά χρόνια πριν. Ο Σέβηρος έδειξε ένα φρούριο που είχε καταστραφεί είκοσι χρόνια νωρίτερα, με είκοσι εννέα ανθρώπους θαμμένους από κάτω. Υποσχέθηκε ότι αν ο Θεός του Αγαθαγγέλου αποκαθιστούσε το φρούριο και ανέστηνε αυτούς τους ανθρώπους, όχι μόνο θα γινόταν πιστός Χριστιανός, αλλά θα του παραχωρούσε το μισό βασίλειό του και θα τον έκανε μεγάλο πρίγκιπα της αυτοκρατορίας. Ο Αγαθάγγελος απάντησε ότι αυτό ήταν έργο του Θεού και ότι πράγματι θα τους ανέστενε.
§ 11: Ο Σέβηρος έστειλε αγγελιοφόρους σε όλη την αυτοκρατορία για να μεταφέρουν τα νέα και συγκέντρωσε πλήθος ανθρώπων στη Δαμασκό, ώστε να γίνουν μάρτυρες του θαύματος. Και χιλιάδες άνθρωποι έφτασαν.
§ 12: Όταν συγκεντρώθηκε το πλήθος, ο Σέβηρος είπε στον Αγαθάγγελο ότι αυτοί οι άνθρωποι ήταν έτοιμοι να βαπτιστούν μόλις έβλεπαν το θαύμα.
და ვითარცა აღასრულა ლო\ცვაჲ თჳსი შეიძრა მთაჲ იგი და შეძრწუნდა ყოველი პირი ქუეყნისაჲ: ვიდრემდის ყოველი იგი ერთი დაეცა პირდაქცევით ქუეყანასა: მაშინ აღემართა გოდოლი იგი ვითარცა პირველ იყო: და განცოცხლდეს და აღდგეს ყოველნი იგი მკუდარნი. რომელნი დაეპყრ\ნეს პირველად გოდოლსა: ლოცვითა წმიდი\სა მოწამისაჲთა: ვითარცა იგი იყვნეს პირ\ველ:. ვითარცა იგი იყო დღეთა სენექირი მეფისა ზჱ. რაჟამს იგი მეოხ იქმნა და მოივ\ლინა ანგელოზი და მოსრა ას ოთხმეოცი და ხუთი ათასი კაცი წამსა შინა ერთსა: ეგრჱ\თჳე აქა მოივლინა: აგათე-ანგელჱს სიკეთისა\თჳს ცხრა ას ოც და ათორმეტი ათასი სული შეეძინა ქრისტესა. რამეთუ გაბრიელ მთავარანგე\ლოზმან განაპო ქუეყანაჲ და გამოადინნა წყალ\ნი. მდინარჱ დიდი ფრიად. შორის ერსა მას რაჲთა ნათელ იღონ ყოველთა: მაშინ ყოველნი ერთობით აღივსნეს შიშითა და ადიდებდეს ღმერთსა: ხოლო ნეტარმან აგათე-ანგელე გულის-ხმაყო ვითარმედ სასწაულად გამოეცა წყალი იგი. რაჲთა ღირს იქმნეს წყლი\თა მით ერი იგი წმიდასა ნათლის-ღებასა: და ყოველთა გულის-ხმათა ყვეს ესე
Και όταν ο Αγαθάγγελος ολοκλήρωσε την προσευχή του, το βουνό σείστηκε και η γη σχίστηκε, μέχρι που όλο το πλήθος έπεσε γονυπετές. Τότε ο πύργος αποκαταστάθηκε στην αρχική του κατάσταση. Και όλοι οι νεκροί που είχαν θαφτεί κάτω από τον πύργο, αναστήθηκαν στην αρχική τους μορφή, μέσω της προσευχής του αγίου μάρτυρα. Όπως στις ημέρες του βασιλιά Σενναχειρίμ, όταν μετά από δική του μεσολάβηση, ένας άγγελος κατέβηκε και εξολόθρευσε 185.000 ανθρώπους, έτσι και εδώ ένας άγγελος κατέβηκε για χάρη του Αγαθαγγέλου και πρόσθεσε στον Χριστό 932 ψυχές. Διότι ο αρχάγγελος Γαβριήλ άνοιξε τη γη και έκανε τα ύδατα να ρεύσουν σχηματίζοντας μεγάλο ποταμό ανάμεσα στο πλήθος, ώστε να μπορούν αμέσως να βαπτιστούν. Τότε όλοι γέμισαν φόβο και δόξασαν τον Θεό. Και ο μακάριος Αγαθάγγελος κατάλαβε ότι το νερό εμφανίστηκε θαυματουργικά, ώστε το πλήθος να αξιωθεί να βαπτιστεί σε αυτό. Και όλοι το αντιλήφθηκαν αυτό.
§ 13: Τότε ο Αγαθάγγελος άκουσε τη φωνή του Κυρίου, ο οποίος του διέταξε να βαπτίσει όλους αυτούς τους ανθρώπους, αλλά να μην βαπτίσει τον Σέβηρο, διότι δεν θα παρέμενε πιστός και θα αποστατούσε ξανά. Ο Αγαθάγγελος υπάκουσε και βάπτισε το πλήθος, αλλά όχι τον αυτοκράτορα, ο οποίος αρχικά ξαφνιάστηκε αλλά στη συνέχεια το αποδέχτηκε. Και τότε υπήρξε ειρήνη για τρία χρόνια.
§ 14: Τον τέταρτο χρόνο, ο Σέβηρος ξεκίνησε ξανά τους διωγμούς εναντίον των Χριστιανών και συνέλαβε τον Αγαθάγγελο, δηλώνοντας ότι ήταν μάγος. Για άλλη μια φορά, του ζήτησε να λατρεύσει τον θεό του, και όταν εκείνος αρνήθηκε, τον έριξε σε ένα κελί γεμάτο με καυτό πίσσα.
§ 15: Η βασίλισσα έμαθε τι σκόπευε να κάνει ο Σέβηρος στον Αγαθάγγελο και προσπάθησε να τον αποτρέψει. Ωστόσο, ο αυτοκράτορας οργίστηκε ακόμη περισσότερο και διέταξε αμέσως τους άνδρες του να εκτελέσουν τη διαταγή του. Τότε η βασίλισσα πήγε στον τόπο όπου ο Αγαθάγγελος είχε ριχτεί στο λάκκο με την πίσσα και θέλησε να προσευχηθεί κοντά σε εκείνο το μέρος. Διέταξε τους φρουρούς να κρατήσουν το μυστικό και αυτοί υπάκουσαν. Ο Θεός έστειλε αγγέλους από τον ουρανό, οι οποίοι έκαναν την παρουσία τους ορατή στους φρουρούς.
§ 16: Ογδόντα ημέρες αργότερα, ο Σέβηρος πήγε στον τόπο και ρώτησε τους φρουρούς τι θαύμα είχαν δει. Οι φρουροί απάντησαν:
ვიხილენით ცანი და განხმულ\ნი: და სამნი კაცნი სპეტაკითა მოსილნი გარდამოჴდიან და მოვიდიან: პირველსა მას აქუნ სასაკუმევლე ბრწყინვალჱ: და მეორესა ბარძიმი ბრწყინვალჱ: და მესამესა აქუნ ლა\განი სავსჱ ღვნითა::. ესენი მოვიდიან ადგილ\სა მას და აღადგინიან კაცი ესე ღმრთისაჲ: და ესრჱთ მისციან და შეაჭამიან ზეცისა საზრდელი იგი: და კუალად იქციან კაცნი იგი ცადვე:
"Είδαμε τον ουρανό να ανοίγει και τρεις άνδρες να κατέρχονται, ντυμένοι με λευκά ενδύματα. Ο πρώτος κρατούσε ένα λαμπρό θυμιατό, ο δεύτερος ένα φωτεινό ποτήριο και ο τρίτος ένα κύπελλο γεμάτο με κρασί. Αυτοί ήρθαν στον τόπο, ανέστησαν τον άνθρωπο του Θεού και του έδωσαν να φάει από την ουράνια τροφή. Και έπειτα, αυτοί οι άνδρες επέστρεψαν ξανά στον ουρανό."
Ο αυτοκράτορας απάντησε ότι αυτοί οι τρεις ήταν ο Ερμής, ο Ηρακλής και ο Απόλλωνας, αλλά οι φρουροί του είπαν ότι δεν έμοιαζαν με αυτούς. Τότε ο αυτοκράτορας κάλεσε τον Ανανία, έναν σοφό άνδρα, και του ζήτησε να εξηγήσει το θαύμα. Ο Ανανίας εξήγησε ότι οι φρουροί είδαν την Αγία Τριάδα. Στη συνέχεια, άνοιξαν την πόρτα του κελιού για να πάρουν τα οστά του Αγαθαγγέλου, αλλά αντί γι' αυτό, αντίκρισαν έναν λαμπερό άνδρα, τον Αγαθάγγελο, να στέκεται εκεί με πλήρη υγεία.
§§ 17-18: Ο αυτοκράτορας θέλησε να ακούσει περισσότερα για τον Χριστό και τη θαυματουργή γέννησή του και στη συνέχεια προκάλεσε ξανά τον Αγαθάγγελο, ζητώντας του να θεραπεύσει ένα πλήθος ανθρώπων με διάφορες ασθένειες.
