Άγιος Διάδοχος επίσκοπος Φωτικής, 29 Μαρτίου
Άγιος Διακόχος γεννήθηκε περίπου το 400 και υπηρέτησε ως Επίσκοπος Φωτικής στην Ήπειρο της Βόρειας Ελλάδας. Το 451, συμμετείχε στην Τέταρτη Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας ως Επίσκοπος Φωτικής και υποστήριξε την Ορθοδοξία ενάντια στους Μονοφυσίτες. Πολύ πιθανό είναι ότι ανήκε σε μια ομάδα επιφανών προσώπων από την Ήπειρο που αιχμαλωτίστηκαν κατά τη διάρκεια επιδρομής των Βανδάλων μεταξύ 467 και 474. Η ομάδα αργότερα απελευθερώθηκε στη Βόρεια Αφρική, κάπου κοντά στην Καρχηδόνα, από όπου όλοι εξαφανίστηκαν. Η ακριβής ημερομηνία και τόπος του θανάτου του είναι άγνωστοι, αν και υποτίθεται ότι πέθανε πριν το 486.
Η γραφή και η ασκητική πρακτική του Διακόχου επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από τον Ευάγριο τον Σολίτη (γνωστός και ως Ευάγριος ο Ποντικός) και τον Άγιο Μακάριο της Αιγύπτου (τον Μέγα), ενσωματώνοντας τις ιδέες τους για την ησυχία (ελληνικά ησυχία, "ηρεμία, ξεκούραση, σιωπή"), την αισθητή πνευματική εμπειρία και την ένταση του αγώνα κατά των δαιμόνων. Οι άνθρωποι ξεκινούν τη ζωή τους στην αθωότητα, μια κατάσταση από την οποία μεγαλώνουν φυσικά· η ζωή με αρετές και προσευχή μέσω της ασκητικής πράξης δημιουργεί μια κατάσταση ενημερωμένης αθωότητας, την οποία συνοψίζει η εντολή του Χριστού να είμαστε «ως φρόνιμοι ως όφεις και ακακίοι ως περιστεραί». Η αγάπη και η θεωρία που προκύπτουν είναι η πηγή της χριστιανικής διδασκαλίας. Δίνεται μεγάλη σημασία στη συνεχιζόμενη μνήμη και επίκληση του ονόματος του Ιησού.
Το πιο γνωστό έργο του, «Περί Πνευματικής Γνώσης και Διακρίσεως» (γνωστό και ως «Τα Εκατό Κεφάλαια»), γράφτηκε για τους μοναχούς του σε αντίδραση προς περίεργες διδασκαλίες που προέρχονταν από την αιρετική Μεσσαλιανή αίρεση στη Μεσοποταμία (γνωστή και ως Ευχίτες), οι οποίοι δίδασκαν ότι κάθε άνθρωπος έχει έναν προσωπικό δαίμονα που πρέπει να εξορκιστεί μέσω συνεχούς προσευχής. Θεωρείται επίσης ότι είναι ο συγγραφέας ενός κηρύγματος για την Ανάληψη και ενός διαλόγου με τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή.
Αν και ο Διακόχος δεν αναγνωρίζεται επίσημα ως άγιος της Εκκλησίας στα συναξαριακά, τιμάται σε κάποια παλαιά χειρόγραφα ως τέτοιος και γιορτάζεται συνήθως στις 29 Μαρτίου.
Ο Άγιος Πατήρ Διακόχος, που υπηρέτησε ως Επίσκοπος Φωτικής στην αρχαία Ήπειρο της Ιλλυρίας, έζησε πριν από τον έβδομο αιώνα, κάτι που συμπεραίνουμε από τα γραπτά του Αγίου Μάξιμου του Ομολογητή, ο οποίος αναφέρεται στα Κεφάλαια του Διακόχου.
Οποιοσδήποτε θέλει μπορεί να δει ότι ήταν λαμπρός στην πράξη και τη θεωρία κατανοώντας το έργο αυτό, το οποίο συνέθεσε εξαιρετικά μετά από φιλοσοφικές δοκιμασίες πολλών ετών και έχοντας βιώσει θεϊκές αναβάσεις στην καρδιά του. Διαιρώντας το σε 100 κεφάλαια και αποκαλύπτοντας με ακρίβεια τα βαθύτερα μυστικά των ενεργειών της προσευχής, γεμίζοντας το πυκνά με λόγια από την Αγία Γραφή και ακριβή πνευματική γνώση μέσω θεωρίας, ως παράδειγμα των διδασκαλιών του έργου των ιερών νευτικών που περιλαμβάνουν όλες τις αρετές, το άφησε για σχεδόν όλους τους νευτικούς και Θεοφόρους Πατέρες μετά από αυτόν.
Για αυτόν τον λόγο, μπορείς να βρεις πολλούς από αυτούς να θαυμάζουν συχνά αυτά τα κεφάλαια στα νευτικά τους έργα, σαν καλοδουλεμένα έργα τέχνης, και να αντλούν από αυτά βοήθεια και επιβεβαίωση. Ο ιερός Φώτιος αναφέρει επίσης αυτά τα κεφάλαια στο κείμενο 201 με τα λόγια: «Αυτές οι 10 Ορισμοί ακολουθούν τα 100 Κεφάλαια, και αυτό είναι ένα εξαιρετικά επινοημένο έργο για εκείνους που ασκούν την άσκηση προς την αρετή, και για εκείνους που ασκούνται στο έργο που οδηγεί στην τελειότητα, χωρίς να λέγεται κάτι ασαφές.» Επίσης, η Σύνοδος που συνήλθε στην παρουσία του Ανδρόνικου Παλαιολόγου, του Γρηγορίου Θεσσαλονίκης, του Συμεών Θεσσαλονίκης, του Γρηγορίου του Σινά και του Αγίου Κάλλιστου, και πολλών άλλων, βεβαιώνει ότι το έργο είναι αμεμπτο.
