Οι Όσιοι Λάζαρος και Αθανάσιος έζησαν στη Ρωσία και ασκήτεψαν στην περιοχή Μούρμανσκ. Κοιμήθηκαν οσίως με ειρήνη.
Στη αυτοβιογραφία του, ο Άγιος Λάζαρος αποκαλεί τον εαυτό του Ρωμαίο, γεννημένο στην Κωνσταντινούπολη γύρω στο 1286. Στην πατρίδα του έγινε μοναχός σε μοναστήρι υπό την καθοδήγηση του Γέροντα Αθανασίου Δισκότη, κτίτορα πολλών μοναστηριών. Οκτώ χρόνια αργότερα, ο Λάζαρος βρέθηκε υπό την καθοδήγηση του Επισκόπου Βασιλείου Καππαδοκίας. Το 1343, ο Επίσκοπος Βασίλειος, επιθυμώντας να ενισχύσει την Ρωσική Εκκλησία, έστειλε τον Άγιο Λάζαρο ως αναγνωρισμένο αγιογράφο μαζί με μοναχούς και δώρα στον Άγιο Βασίλειο, Αρχιεπίσκοπο Νόβγκοροντ.
Ο Άγιος Λάζαρος έκανε αντίγραφο της Εικόνας της Σοφίας, της Σοφίας του Θεού (15 Αυγούστου) για την Επισκοπή Καππαδοκίας και συνέταξε μια αναφορά για τις εκκλησίες και τα μοναστήρια του Νόβγκοροντ. Όταν συνάντησε τον μοναχό, ο ιεράρχης του Νόβγκοροντ τον προσκύνησε μέχρι τη γη και τον ευλόγησε να μείνει σε μοναστήρι που είχε κτίσει. Δέκα χρόνια υπηρέτησε πιστά τον Άγιο Βασίλειο, και το 1352, μετά το θάνατο του Αγίου Αρχιερέα, «έντυσε το άγιο σώμα με τα προετοιμασμένα ενδύματα και έχυσε πολλές δάκρυα».
Λυπημένος που είχε στερηθεί και τους δύο του καθοδηγητές (προηγουμένως, ο Άγιος είχε λάβει γράμματα που τον ενημέρωναν για το θάνατο του Επισκόπου Βασιλείου), ο Άγιος Λάζαρος σκέφτηκε να επιστρέψει στην πατρίδα του. Ωστόσο, σε όνειρο, του εμφανίστηκε ο ιεράρχης του Νόβγκοροντ και του είπε «να πάει προς τα βόρεια, προς τη θάλασσα, στο Νησί Μούχα στη Λίμνη Ονέγκα» (Νησί Μουρόμ στη Λίμνη Ονέγκα). Σε σύντομο διάστημα, ο πρώτος του καθοδηγητής, ο Επίσκοπος Βασίλειος, τον διέταξε σε όνειρο να πάει στο ίδιο μέρος και να ιδρύσει μοναστήρι. Οι Χρονικές αναφέρουν ότι εκείνη την εποχή οι Νόβγοροντς επιχειρούσαν τις πρώτες τους προσπάθειες να προσηλυτίσουν τους λαούς της ακτής της Λευκής Θάλασσας στο Χριστιανισμό.
Όμως ο Άγιος Λάζαρος δεν κατάφερε να φτάσει άμεσα στο νησί αυτό. Για πολύ καιρό, ο ιδιοκτήτης του νησιού, ο έμπορος Νόβγκοροντ Ιβάν, δεν του επέτρεπε να καταφτάσει. Ο μοναχός προσευχήθηκε θερμά προς την Παναγία και τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, και έκλαψε στον τάφο του Αγίου Βασιλείου, και έτσι η αντίσταση του ιδιοκτήτη απομακρύνθηκε. Ο Άγιος Βασίλειος του εμφανίστηκε σε όνειρο και τον διέταξε να δωρίσει το νησί «στον φίλο μας Λάζαρο», ώστε να τιμηθεί εκεί η Μητέρα του Θεού.
Ο Άγιος Λάζαρος έφτασε μόνος του στον ευλογημένο τόπο. Έστησε τον σταυρό, μια καλύβα και ένα εκκλησάκι. Σύντομα, οι ντόπιοι Λοπάρι και Χουντ που ζούσαν στο νησί άκουσαν για αυτόν και υπέστη πολλές κακουχίες από αυτούς. Έκαψαν την καλύβα του και προξένησαν ό,τι ζημιά μπορούσαν. Τον χτύπησαν, τον έδιωξαν από το νησί και τον καταδίωξαν για να τον σκοτώσουν. Αλλά ο Θεός και η Βασίλισσα του Ουρανού φύλαξαν τον Άγιο.
Στον τόπο της καμένης καλύβας, η εικόνα της Κοιμήσεως της Παναγίας εμφανίστηκε ξανά στον Άγιο Λάζαρο, θαυματουργικά ακαίρια από τη φωτιά. Ήταν με αυτήν την εικόνα που τον είχαν ευλογήσει όταν έγινε μοναχός, και από αυτήν ακούστηκε μια εντολή: «Ο άπιστος λαός θα γίνει πιστός, και θα υπάρχει μία Εκκλησία και ένα ποίμνιο Χριστού. Ιδρύστε σε αυτόν τον τόπο μια εκκλησία στην Κοίμηση της Παναγίας».
Άλλη φορά, ο Άγιος είδε πώς ο τόπος αυτός ευλογήθηκε από «μια γυναίκα μεγαλοπρεπή, λαμπερή με χρυσή αύρα, και φωτεινούς άνδρες που την προσκύνησαν». Σύντομα ο μεγαλύτερος από τους Λοπάρι ήρθε στον μοναχό και τον παρακάλεσε να θεραπεύσει ένα παιδί που είχε γεννηθεί τυφλό: «... τότε θα φύγουμε από το νησί, όπως διατάχθηκαν οι υπηρέτες σου». Ο Άγιος Λάζαρος κατάλαβε ότι αυτός ήταν άγγελος και ευχαρίστησε τον Κύριο. Θεράπευσε το τυφλό παιδί μετά από προσευχή και ραντίσμα με αγιασμένο νερό. Στη συνέχεια, οι «κακοί άνθρωποι» εγκατέλειψαν το νησί, και ο πατέρας του θεραπευμένου παιδιού έγινε αργότερα μοναχός, και όλοι οι γιοι του βαπτίστηκαν.
Από τότε, άνθρωποι άρχισαν να έρχονται στον Άγιο από μακρινά μέρη. Τους βάπτιζε και τους μοναχούς. Ακόμα και οι συμπατριώτες του ήρθαν σε αυτόν από την Κωνσταντινούπολη, οι Άγιοι Μοναχοί Ελεάζαρ, Ευμένιος και Ναζάριος (4 Ιουνίου), μελλοντικοί κτίτορες της Μονής του Προδρόμου στην περιοχή του Ολονητσκ.
Επισκεπτόμενος το Νόβγκοροντ, ο Άγιος Λάζαρος έλαβε από τον Επίσκοπο Μωϋσή (1352-1360) την ευλογία για την κατασκευή ενός μοναστηριού, μαζί με ένα αντίμητρο και κάποια εκκλησιαστικά σκεύη. Χτίστηκε μια εκκλησία προς τιμήν της Κοίμησης της Παναγίας, η πρώτη σε όλη την παραλιακή περιοχή, καθώς και εκκλησία της Ανάστασης του Λαζάρου και ακόμη και ξύλινη εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου μαζί με τραπέζι.
Το Μοναστήρι της Κοιμήσεως του Μουρόμ οικοδομήθηκε και ενισχύθηκε από τον ζήλο του ηγουμένου του, Αγίου Λαζάρου, μέχρι την ηλικία του.
Ο χρόνος του θανάτου του αποκαλύφθηκε σε όνειρο από τον πιστό του προστάτη, Άγιο Βασίλειο του Νόβγκοροντ. Επιλέγοντας άξιο διάδοχο, τον Αθωνίτη Γέροντα Θεοδόσιο, και αφού έλαβε τα Ιερά Μυστήρια και ευλόγησε όλους, ο Άγιος Λάζαρος εκοιμήθη στον Κύριο στις 8 Μαρτίου 1391, σε ηλικία 105 ετών. Ετάφη σε εκκλησία δίπλα στην εκκλησία της Κοίμησης της Παναγίας.
Ο Βίος του Αγίου Λαζάρου γράφτηκε από τον Γέροντα Θεοδόσιο από τα λόγια του ίδιου του μοναχού.
Ο Σεβασμιότατος Λάζαρος, με τα ίδια του τα χέρια, έχτισε μια μικρή ξύλινη εκκλησία, η οποία διατηρείται μέχρι σήμερα.
Εκκλησιά της Αναστάσεως του Λαζάρου στο Κιζί
Το 1959 μεταφέρθηκε από το Μοναστήρι του Μουρόμ στο νησί Κιζί και ενσωματώθηκε στο Κρατικό Μουσείο Διατήρησης. Η Εκκλησία της Ανάστασης του Λαζάρου θεωρείται η αρχαιότερη από τις σωζόμενες ξύλινες ναούς του Ρωσικού Βορρά.
Ο Ηγούμενος Αθανάσιος αγωνίστηκε στο μοναστήρι του Αγίου Λαζάρου του Μουρώμ (ή Μούρμανσκ) στα μέσα του 15ου αιώνα. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πληροφορίες για τη θεία του ζωή. Μετά την κοίμησή του, το σώμα του Αγίου Αθανασίου τοποθετήθηκε σε ειδικό παρεκκλήσι και εκεί διατηρούνται οι αλυσίδες του ως αποδεικτικά στοιχεία των άθλων του. Ο ασκητής τιμάται τοπικά στο μοναστήρι του Αγίου Λαζάρου μαζί με τον τελευταίο. Η λατρεία του Αγίου Αθανασίου χρονολογείται από παλιά. Στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα, ο Ηγούμενος Αθανάσιος περιγράφεται ως «σεβάσμιος θαυματουργός».
Είναι γνωστό ότι υπάρχουν ένα τροπάριο και ένα κοντάκιο προς τιμήν του Αγίου Αθανασίου.
Στην εικονογραφία, ο Άγιος Αθανάσιος απεικονίζεται με το κομποσχοίνι στο αριστερό του χέρι, ενώ στο δεξί του χέρι κρατάει ένα κυλινδρικό έγγραφο ως σύμβολο της διδασκαλίας του. Αν το έγγραφο είναι ανοιχτό, η επιγραφή αναφέρει: «Άκου, αδελφέ μου, και μην αμαρτάνεις μέχρι το τέλος του αιώνα». Σε μια εικόνα των Αγίων Λαζάρου και Αθανασίου από το Μοναστήρι της Κοιμήσεως του Μουρώμ, οι Άγιοι απεικονίζονται σε πλήρες μήκος, προσευχόμενοι στον Σωτήρα στον ουρανό.
Κάποιες φορές ο Άγιος Αθανάσιος απεικονίζεται με το κεφάλι του ακάλυπτο, κοντά μαλλιά και μακριά σκοτεινή γενειάδα, με την άκρη να είναι κοφτερή. Φοράει ένα ανοιχτό πράσινο ρούχο και μια καφέ χλαίνη με μπλε Σχήμα και κουκουλιόνιο στους ώμους του. Από πάνω υπάρχει η επιγραφή: «Άγιος Αθανάσιος του Μουρώμ, Θαυματουργός».
