Όσιος Λουκάς ο ερημίτης, 27 Ιουνίου

Παρήλθε Λουκάς, αλλ’ εμοί τούτον λόγοι,

Kαι των εφεξής σαλπίσουσι τω βίω.

Ο Όσιος και θεοφόρος πατέρας μας Λουκάς ο ερημίτης γνωστός ως Νέος και ως Λουκάς ο Στειριώτης, Λουκάς ο Θαυματουργός ή Λουκάς της Ελλάδας (896–953 μ.Χ.), ήταν ένας σπουδαίος άγιος του Βυζαντίου τον 10ο αιώνα. Ίδρυσε τη Μονή του Οσίου Λουκά, στις πλαγιές του όρους Ελικώνα, κοντά στους Δελφούς και τη Λιβαδειά, στην περιοχή της Βοιωτίας, όχι μακριά από τον Κορινθιακό κόλπο.

Ήταν από τους πρώτους αγίους που μαρτυρείται πως προσευχόταν αιωρούμενος. Η βασική πηγή για τη ζωή του είναι ένας ανώνυμος Βίος γραμμένος από μοναχό της μονής του, ο οποίος είχε υπάρξει μαθητής και συνοδοιπόρος του. Κατά κάποιες πηγές εκοιμήθη το 946 μ.Χ., ενώ κατά άλλες το 953 μ.Χ.

Γεννήθηκε το 896 μ.Χ. από ευσεβείς γονείς που κατάγονταν από την Αίγινα, αλλά είχαν αναγκαστεί να εγκατασταθούν στην ηπειρωτική Ελλάδα εξαιτίας επιδρομών των Σαρακηνών. Ήταν το τρίτο από τα επτά παιδιά του Στεφάνου και της Ευφροσύνης. Από πολύ μικρή ηλικία έδειξε κλίση προς την ασκητική και προσευχητική ζωή. Νήστευε αυστηρά, δεν έτρωγε κρέας, τυρί ή αυγά, έπινε μόνο νερό και νήστευε πλήρως Τετάρτες και Παρασκευές. Συχνά, ενώ έβοσκε τα ζώα ή δούλευε στα χωράφια, έδινε το φαγητό και τα ρούχα του στους φτωχούς και γύριζε στο σπίτι γυμνός. Κάποτε χάρισε σχεδόν όλο τον σπόρο που προοριζόταν για τη σπορά, αλλά με θαυμαστό τρόπο η σοδειά ήταν πιο μεγάλη από κάθε άλλη φορά.

Μετά τον θάνατο του πατέρα του, εγκατέλειψε τις αγροτικές εργασίες για να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στην προσευχή. Η μητέρα του πολλές φορές τον έβλεπε να αιωρείται πάνω από το έδαφος την ώρα της προσευχής. Δοκίμασε δύο φορές να φύγει από το σπίτι για να ακολουθήσει μοναχική ζωή. Την πρώτη φορά συνελήφθη από στρατιώτες που τον πέρασαν για δραπέτη δούλο και τον επέστρεψαν στην οικογένειά του. Τη δεύτερη φορά, στα 14 του, συνάντησε δύο μοναχούς που ταξίδευαν από τη Ρώμη στα Ιεροσόλυμα και τον πήραν μαζί τους σε μοναστήρι στην Αθήνα, όπου έλαβε το μικρό σχήμα. Όμως, έπειτα από παράκληση της μητέρας του, που τον είδε σε όνειρο να της λείπει, ο ηγούμενος τον έστειλε πίσω.

Έμεινε στο σπίτι τέσσερις μήνες και με την ευλογία της μητέρας του αποσύρθηκε στο όρος Ιωάννου (ή Ιωαννίτσα), όπου υπήρχε ναός αφιερωμένος στους Αγίους Αναργύρους Κοσμά και Δαμιανό. Εκεί έζησε με αυστηρή άσκηση, προσευχή και νηστεία για επτά χρόνια. Λέγεται πως του έδωσαν το μεγάλο σχήμα δύο μοναχοί που επέστρεφαν από τα Ιεροσόλυμα – πιθανότατα οι ίδιοι που του είχαν δώσει και το μικρό σχήμα. Ο Κύριος, βλέποντας τον αγώνα του, του χάρισε το χάρισμα της προόρασης.

Η φήμη του εξαπλώθηκε και αποδίδονται σε αυτόν διάφορα θαύματα, όπως η αποκάλυψη του σημείου που είχε θάψει τον θησαυρό τους ο πατέρας δύο αδελφών. Αναφέρεται επίσης ότι κοιμόταν σε τάφρο για να θυμάται τον θάνατο, ή ότι είδε άγγελο σε όραμα να τραβά με άγκιστρο από το στόμα του “ένα σαρκικό μέλος”, απαλλάσσοντάς τον έτσι από τους σαρκικούς πειρασμούς.

Λόγω εισβολής του Βούλγαρου βασιλιά Συμεών (την οποία ο Λουκάς είχε προφητεύσει), αναγκάστηκε να φύγει από το όρος Ιωάννου και πήγε στην Κόρινθο. Εκεί άκουσε για έναν ασκητή Στυλίτη στη Ζεμενά (κοντά στο σημερινό Γυμνό), πήγε κοντά του και τον υπηρέτησε με υπακοή για δέκα χρόνια. Περί το 927 μ.Χ. επέστρεψε στο όρος Ιωάννου και προσπάθησε να ιδρύσει κοινόβιο μοναστήρι. Όμως η φήμη του είχε εξαπλωθεί, και πλήθος λαού τον επισκεπτόταν συνεχώς. Μη αντέχοντας τον θόρυβο, αποσύρθηκε σε πιο απομονωμένο μέρος με την ευλογία του γέροντά του Θεοφύλακτου. Όταν όμως έγινε εισβολή των Μαγυάρων, έφυγε και πάλι μαζί με τους κατοίκους για το νησάκι Αμπελών, όπου έζησε τρία χρόνια με μεγάλες στερήσεις και δίψα. Η αδερφή του του έφερνε μερικές φορές ψωμί, το οποίο όμως έδινε σε φτωχούς ή ναυτικούς.

Τελικά οι μαθητές του τον έπεισαν να επιστρέψει στην ξηρά. Εκεί εγκαταστάθηκε στον τόπο που σήμερα βρίσκεται η Μονή Οσίου Λουκά, στην περιοχή του Στειρίου, την οποία ίδρυσε γύρω στο 946 μ.Χ. Πολλοί μοναχοί συγκεντρώθηκαν κοντά του και άρχισε να χτίζεται ένα μικρό μοναστήρι, με ναό αφιερωμένο στη Μεγαλομάρτυρα Βαρβάρα.

Κατοικώντας εκεί, έκανε πολλά θαύματα και θεραπείες ψυχών και σωμάτων. Στο έβδομο έτος της διαμονής του στο Στείρι, αρρώστησε. Προαισθανόμενος το τέλος του, αποσύρθηκε σε κελί και επί τρεις μήνες ετοιμαζόταν για την εκδημία του. Όταν τον ρώτησαν πού να τον θάψουν, απάντησε: «Ρίξτε το σώμα μου σε ένα φαράγγι να το φάνε τα άγρια θηρία». Όμως, όταν οι αδελφοί τον παρακάλεσαν να αλλάξει γνώμη, τους είπε να τον θάψουν στο σημείο όπου βρισκόταν. Αφού αγκάλιασε τους μαθητές του και τους ζήτησε να προσεύχονται γι’ αυτόν, προφήτευσε πως στο σημείο εκείνο θα χτιζόταν μεγάλη εκκλησία και μοναστήρι. Έπειτα σήκωσε τα μάτια στον ουρανό και είπε: «Εἰς χεῖράς σου, Κύριε, παρατίθημι τὸ πνεῦμά μου» και εκοιμήθη εν ειρήνη και χαρά στις 7 Φεβρουαρίου του 953 μ.Χ.

Από τα άγια λείψανά του ανέβλυζε μύρο και πραγματοποιούνταν θεραπείες. Το μύρο συλλεγόταν και έκαιγε σε λυχνάρι, φέρνοντας ευλογία και ίαση. Ο κόσμος άρχισε να συρρέει για να θεραπευθεί και σύντομα οι πρώτες κτιριακές εγκαταστάσεις αντικαταστάθηκαν με μεγαλοπρεπέστερα. Όπως είχε προφητεύσει, χτίστηκαν δύο ναοί και το μοναστήρι έγινε μεγάλο προσκύνημα, όπως παραμένει και σήμερα.

Η μνήμη του εορτάζεται και στις 7 Φεβρουαρίου

Λειτουργικά κείμενα

Απολυτίκιο του Οσίου Λουκά (Ήχος α΄):
Με ύμνους και ωδές ας τιμήσουμε σταθερά τον θεοφόρο Λουκά,
τη δόξα των πιστών,
το καύχημα των δικαίων,
το λαμπρό φως του Στειρίου και αληθινό του κατοικητήριο·
που φέρνει κοντά στον Χριστό εκείνους που κράζουν με πίστη:
Δόξα σε Εκείνον που σε ενδυνάμωσε,
Δόξα σε Εκείνον που σε στεφάνωσε,
Δόξα σε Εκείνον που ενεργεί διαμέσου σου θεραπείες για όλους.

Κοντάκιο του Οσίου Λουκά (Ήχος πλ. δ΄):
Ο Θεός, με άρρητη κρίση, σε διάλεξε πριν ακόμη πλαστείς,
σε αγίασε ως υπηρέτη Του από την κοιλιά της μητέρας σου·
και ως φιλάνθρωπος,
σε οδήγησε κοντά Του,
μπροστά στον οποίο τώρα στέκεσαι με χαρά,
ώ Λουκά.