Άγιος Μιχαήλ, Πρίγκιπας του Τβερ, 22 Νοεμβρίου

Άγιος Μάρτυρας Μιχαήλ, Πρίγκιπας του Τβερ

(Διδάγματα από τη ζωή του:

α. Αγάπη για την Πατρίδα και

β. Πραότητα στην Υπομονή των Θλίψεων)

Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Ντιατσένκο

I.

Σήμερα τιμούμε τη μνήμη ενός εκ των ενδόξων εκπροσώπων της ρωσικής γης, από τη ρωσική πριγκιπική οικογένεια, του τέως Μεγάλου Δούκα της Ρωσίας, του Αγίου Μάρτυρα Μιχαήλ του Τβερ.

Ο Μέγας Δούκας Μιχαήλ του Τβερ έζησε στους δύσκολους καιρούς της ταταρικής κυριαρχίας, όταν η σκληρότητα, η βία και η ανομία κυριαρχούσαν στη ρωσική γη· όταν το θέλημα του Τατάρου Χάνου σήμαινε τα πάντα, και μια απειλητική λέξη του αρκούσε για την καταστροφή ολόκληρων περιοχών. Σε τέτοιους δύσκολους καιρούς, υπό τον Χαν Ουζμπέκ, πριν περίπου 600 χρόνια, ο Πρίγκιπας Μιχαήλ του Τβερ ανήλθε στον μεγάλο πριγκιπικό θρόνο της Ρωσίας. Υπέφερε πολλά και ταπεινώθηκε πολύ μπροστά στην ανίκητη δύναμη των Τατάρων, μην επιθυμώντας να φέρει συμφορές στον πολύπαθο λαό του.

Αλλά κάποια μέρα αναγκάστηκε να πάρει το ξίφος, εξωθημένος από άδικη επίθεση του στρατού του Χάνου. «Πρίγκιπα, είσαι δίκαιος ενώπιον του Παντοδύναμου· πάρε το ξίφος, οι πιστοί σου υπηρέτες είναι μαζί σου», του είπαν οι επίσκοποι και οι βογιάροι. Κι έτσι συγκέντρωσε στρατό και νίκησε τον φοβερό Καβγαντίι, τον στρατηγό του Χάνου, συλλαμβάνοντάς τον μάλιστα. Αλλά ακόμη και τότε, ο Μέγας Δούκας ταπεινώθηκε. Βλέποντας πως δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει όλες τις δυνάμεις των Τατάρων, οι οποίες θα ξεσηκώνονταν εναντίον του με μία μόνο λέξη του Ουζμπέκ, απελευθερώνει τον Καβγαντίι, δικαιολογείται για την άδικη επίθεση και, κατ’ εντολή του Χάνου, μεταβαίνει στην Ορδή, γνωρίζοντας σχεδόν με βεβαιότητα τι τον περίμενε.

«Ίσως είναι η τελευταία φορά που ανοίγω την ψυχή μου σε σένα», είπε στον πνευματικό του. «Πάντοτε αγάπησα την πατρίδα μου. Ευλόγησέ με, αν χρειαστεί, να χύσω το αίμα μου για τη Ρωσία, και προσευχήσου ο Θεός να με συγχωρήσει». Οι βογιάροι και ο λαός τον παρακαλούσαν να μην πάει στην Ορδή· οι γιοι του, κλαίγοντας, τον ικέτευαν να στείλει έναν από αυτούς στη θέση του, αλλά εκείνος αποκρίθηκε: «Δεν ζητά εσάς ο Χαν, αλλά εμένα. Μπορούμε να πολεμήσουμε όλη του τη δύναμη; Αν δεν υπακούσω, θα αρχίσει πάλι να ερημώνει την περιοχή μου· χιλιάδες χριστιανοί θα χαθούν ή θα αιχμαλωτιστούν. Όλοι πρέπει να πεθάνουν κάποτε· καλύτερα να θυσιάσει κανείς τη ζωή του για πολλούς».

Και έτσι ο μεγάλος δούκας αναχώρησε.

Ο δύσμοιρος πρίγκιπας αλυσοδέθηκε, του έβαλαν σιδερένιο κολάρο και τον έσυραν πίσω από τον Χαν, ο οποίος είχε πάει για κυνήγι στις όχθες του Τέρεκ. Για έναν ή δύο μήνες συνεχίστηκαν τα βάσανά του. «Κύριε φιλότεκνε, δόξα σοι!» αναφωνούσε μέσα στην απελπισία του. «Εσύ, Κύριε, με αξίωσες να αρχίσω τον άθλο των παθημάτων· αξίωσέ με και να τον τελειώσω!» Και έλεγε στους συντρόφους του: «Με βλέπατε επί χρόνια στην τιμή και τη δόξα· θα γογγύσουμε τώρα προς τον Θεό για λίγη ταπείνωση;»

Τελικά, ο Χαν Ουζμπέκ τον καταδίκασε σε θάνατο. Την ημέρα εκείνη, ο πρίγκιπας άκουσε τη Λειτουργία, κοινώνησε και περίμενε ήρεμα το τέλος του, ψάλλοντας και τους λόγους του ψαλμού: «Τίς δώσει μοι πτέρυγας ως περιστεράς, και πετασθήσομαι και καταπαύσω;» Τέλος, κατ’ εντολή του Καβγαντίι, οι δήμιοι όρμησαν επάνω του σαν θηρία· τον έριξαν κάτω, τον χτύπησαν και τον ποδοπάτησαν· μετά ένας από αυτούς βύθισε το ξίφος στο στήθος του. «Και έτσι παρέδωσε το πνεύμα του στα χέρια του Κυρίου, 22 Νοεμβρίου, ώρα 7 το εσπέρας», λέει το παλαιό χρονικό, «και κατατάχθηκε μεταξύ των αγίων, μαζί με τους συγγενείς του, Βόρι και Γκλεμπ, και τον Μιχαήλ του Τσερνίγκοβ».

Τα χρονικά ονομάζουν τον άγιο Μιχαήλ του Τβερ «φιλόπατρι». Έτσι ήταν εν ζωή· και έτσι παρέμεινε και μετά το μαρτύριό του.

II.

Ο μαρτυρικός θάνατος του αγίου και πιστού Πρίγκιπα Μιχαήλ του Τβερ μας προσφέρει δύο διδάγματα:

α) Το πρώτο είναι ότι πρέπει, μιμούμενοι τον άγιο πρίγκιπα, να αγαπούμε την πατρίδα με ισχυρή αγάπη.

Το πατριωτικό αίσθημα είναι από τα υψηλότερα και ευγενέστερα της ανθρώπινης φύσης. Η ιστορία στολίζει τις καλύτερες σελίδες της με μεγάλα κατορθώματα πατριωτισμού.

Στην Αγία Γραφή, τα κατορθώματα της αγάπης για την πατρίδα παρατίθενται δίπλα στα μεγαλύτερα έργα πίστης. Οι μέγιστοι εκπρόσωποι του Παλαιού Νόμου — Μωυσής, Ιησούς του Ναυή, Σαμουήλ, Δαβίδ, Ηλίας, Ελισσαίος, Ησαΐας, Ιερεμίας, Δανιήλ, Έσδρας, Ζοροβάβελ, Νεεμίας, οι Μακκαβαίοι, και οι μεγάλες γυναίκες της Παλαιάς Διαθήκης — Μαριάμ, Δεβώρα, Εσθήρ, Ιουδήθ — μας δίνουν τέτοια παραδείγματα.

Ορισμένοι άγιοι έφτασαν σε τέτοια φλόγα αγάπης για τον λαό τους ώστε ήταν έτοιμοι, αν αυτό ήταν δυνατό ενώπιον του Θεού, να θυσιάσουν ακόμη και τη σωτηρία τους. Ο Μωυσής προσευχήθηκε να σβηστεί το όνομά του από το βιβλίο της ζωής παρά να στερηθεί ο λαός την εύνοια του Θεού (Έξ. 32:32). Ο Απόστολος Παύλος είπε ότι θα δεχόταν ο ίδιος να χωριστεί από τον Χριστό χάριν των αδελφών του (Ρωμ. 9:3).

Ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός έδειξε αγάπη για τον λαό Του. Αν και ήρθε για όλους, πρώτα ήρθε «εις τα ίδια» (Ιω. 1:11), στα «πρόβατα τα απολωλότα του οίκου Ισραήλ» (Ματθ. 15:24). Και όταν Εκείνοι δεν Τον δέχθηκαν, έκλαυσε επάνω στην Ιερουσαλήμ (Λουκ. 19:41–44).

Έτσι, η αγάπη για το έθνος μας δεν είναι απλή φυσική έλξη, αλλά υψηλή χριστιανική αρετή.

β) Το δεύτερο δίδαγμα είναι ότι, όπως ο άγιος πρίγκιπας, δεν πρέπει ποτέ να γογγύζουμε προς τον Θεό όταν μάς στέλνει θλίψεις, αλλά να Τον ευχαριστούμε· διότι οι θλίψεις είναι αναγκαίες για τη σωτηρία μας.

Θα ήταν χειρότερα αν δεν είχαμε καμία θλίψη· τότε θα λησμονούσαμε τον Θεό. Γι’ αυτό είναι δύσκολο για τους πλουσίους να εισέλθουν στη Βασιλεία· όλα τούς πηγαίνουν καλά και δεν στρέφονται προς τον Θεό.

Και ακολουθεί το παράδειγμα της ευσεβούς χήρας στην Αλεξάνδρεια, η οποία έκλαιγε όχι επειδή είχε συμφορές, αλλά επειδή δεν είχε καμία επί τρία χρόνια, φοβούμενη ότι ο Θεός την είχε λησμονήσει. Έτσι σκέφτονται οι θεοσεβείς άνθρωποι: θεωρούν τις θλίψεις ως έκφραση της ιδιαίτερης φροντίδας του Θεού.

III.

Χορήγησέ μας, Κύριε, υπομονή στις θλίψεις και προστάτευσε την αγαπημένη μας πατρίδα με τις πρεσβείες των πιστών σου τέκνων.