Άγιος Νικέτιος ο Επίσκοπος της Τριέρ, 5 Δεκεμβρίου

Ο Άγιος Νικέτιος (Γαλλικά: Saint Nizier) (περ. 525 – περ. 566) ήταν επίσκοπος της Τριέρ. Γεννήθηκε στο τέλος του 6ου αιώνα, άγνωστη ακριβής ημερομηνία, και πέθανε το 563 ή πιθανότερα το 566.

Ο Νικέτιος θεωρείται ο σημαντικότερος επίσκοπος της αρχαίας επισκοπής της Τριέρ κατά την εποχή που, μετά τις ταραχές των μεταναστεύσεων των λαών, άρχισε να εδραιώνεται η φραγκική κυριαρχία στη Γαλατία, που ως τότε ήταν ρωμαϊκή. Πολλές λεπτομέρειες για τη ζωή του ζήλου αυτού επισκόπου έχουν διασωθεί από διάφορες πηγές: επιστολές που έγραψε ή του απηύθυναν, δύο ποιήματα του Βεναντίου Φορτουνάτου, αλλά κυρίως από τις μαρτυρίες του μαθητή του, Αρεδίου, μετέπειτα ηγουμένου της Λιμόζ, τις οποίες διέσωσε ο Γρηγόριος της Τουρώνης.

Βίος

Ποιμαντικό έργο

Ο Νικέτιος καταγόταν από γαλλο-ρωμαϊκή οικογένεια και ήταν γεννημένος στην Ακουιτανία. Από νεαρή ηλικία αφιερώθηκε στη θρησκευτική ζωή και έγινε μοναχός. Ο Θεοδώριχος Α΄ (511–534) ενθάρρυνε τότε κληρικούς από την Ακουιτανία να εργαστούν στη Ρηνανία. Ο βασιλιάς εκτιμούσε ιδιαίτερα τον Νικέτιο, παρότι εκείνος δεν δίσταζε να τον ελέγχει για τα σφάλματά του, χωρίς όμως να χάσει ποτέ την εύνοιά του.

Μετά τον θάνατο του Επισκόπου Απρούνκουλου της Τριέρ, η τοπική αντιπροσωπεία κλήρου και λαού πήγε στη βασιλική αυλή για την εκλογή νέου επισκόπου. Επιθυμούσαν τον Άγιο Γάλλο, αλλά ο βασιλιάς δεν έδωσε τη συγκατάθεσή του. Με την υποστήριξη του Θεοδώριχου, ο Νικέτιος επιβεβαιώθηκε ως επίσκοπος. Περί το 527 ξεκίνησε το ταξίδι του προς την Τριέρ, συνοδεία φρουράς, και ήδη καθ’ οδόν έδειξε τη σταθερότητα και την αποφασιστικότητά του στη διοίκηση της επισκοπής.

Η Τριέρ είχε υποστεί μεγάλες καταστροφές από τις αναταραχές των τελευταίων δεκαετιών. Μία από τις πρώτες μέριμνες του νέου επισκόπου ήταν η ανοικοδόμηση του καθεδρικού ναού, έργο που αναφέρει ο ποιητής Φορτουνάτος. Έφερε Ιταλούς τεχνίτες για την επισκευή των εκκλησιών. Η αρχαιολογική έρευνα έχει εντοπίσει στη σημερινή καθεδρική ναό τμήματα τοιχοποιίας της φραγκικής περιόδου, τα οποία πιθανότατα ανήκουν στην ανοικοδόμηση του Νικέτιου. Ο ίδιος έκτισε και ένα οχυρωμένο κάστρο (castellum) με παρεκκλήσι στον ποταμό Μοζέλα, και ξαναφύτεψε αμπέλια στις πλαγιές πάνω από το ποτάμι, αναζωογονώντας την αμπελουργία της περιοχής.

Ο Νικέτιος επιδόθηκε με μεγάλο ζήλο στα ποιμαντικά του καθήκοντα. Κήρυττε καθημερινά, αντιτάχθηκε με τόλμη στα ηθικά προβλήματα της εποχής, είτε προέρχονταν από την ανώτερη τάξη είτε από τον λαό, και δεν δίσταζε να ελέγξει ούτε τον βασιλιά ούτε την αυλή. Χωρίς να φοβηθεί απειλές, συνέχισε το έργο του με αφοσίωση. Μάλιστα, αφόρισε τον βασιλιά Χλωθάριο Α΄ (511–561) για τις αδικίες του· εκείνος τον εξόρισε το 560. Όταν όμως ο βασιλιάς πέθανε το 561, ο διάδοχός του Σιγιβέρτος Α΄, βασιλιάς της Αυστρασίας, επέτρεψε στην επιστροφή του Νικέτιου.

Ο Νικέτιος συμμετείχε σε αρκετές συνόδους των Φράγκων επισκόπων: τη σύνοδο του Κλερμόν (535), της Ορλεάνης (549), τη δεύτερη σύνοδο του Κλερμόν (549), τη σύνοδο της Τουλ (550), όπου προήδρευσε, και τη σύνοδο του Παρισιού (555).

Αλληλογραφία και προσωπική ζωή

Ο Νικέτιος είχε αλληλογραφία με σημαντικές εκκλησιαστικές προσωπικότητες μακρινούς τόπους. Έχουν σωθεί επιστολές προς αυτόν από τον Ηγούμενο Φλωριανό της Μονής Ρομέν-Μουτιέ (Ελβετία), από τον Επίσκοπο Ρούφο της Οκτοδουρούμ (Μαρτινί, Ελβετία) και από τον Αρχιεπίσκοπο Μαππίνιο της Ρενς.

Υπήρξε ιδιαίτερα επιδραστικός επίσκοπος και προσέλκυσε πολλούς κληρικούς στη Τριέρ και την Αυστρασία — ανάμεσά τους και τον νεαρό τότε Βενάντιο Φορτουνάτο, μετέπειτα διάσημο ποιητή και επίσκοπο Πουατιέ. Η επίσκεψή του στον Νικέτιο ήταν το πρώτο του μεγάλο βήμα στη Γαλατία μετά τη μαθητεία του στη Ραβέννα.

Ο Νικέτιος ενδιαφερόταν και για τα γενικότερα ζητήματα της Εκκλησίας. Έστειλε μια επείγουσα επιστολή στον αυτοκράτορα Ιουστινιανό στην Κωνσταντινούπολη σχετικά με τη στάση του στις χριστολογικές έριδες του Μονοφυσιτισμού. Άλλη επιστολή του, προς την Χλωδοσβίνδα, σύζυγο του Λομβαρδού βασιλιά Αλβοΐνου, την προτρέπει να προσπαθήσει να φέρει τον άνδρα της στη χριστιανική πίστη.

Στην προσωπική του ζωή ήταν ασκητικός και λιτοδίαιτος. Νήστευε συχνά και, ενώ οι ιερείς και οι κληρικοί έτρωγαν το βραδινό τους, εκείνος πήγαινε κρυφά, σκεπασμένος με κουκούλα, να προσευχηθεί στις εκκλησίες της πόλης. Ίδρυσε δική του σχολή για την εκπαίδευση του κλήρου. Σπουδαιότερος μαθητής του ήταν ο Αρεδίος, που αποτελεί την κύρια πηγή του Γρηγορίου της Τουρώνης για τον βίο του Αγίου.

Τιμή και μνήμη

Ο Νικέτιος ετάφη στην εκκλησία του Αγίου Μαξιμίνου στην Τριέρ. Στη μητρόπολη τιμάται ως άγιος. Η μνήμη του εορτάζεται στην Τριέρ την 1η Οκτωβρίου, ενώ στο Ρωμαϊκό Μαρτυρολόγιο αναφέρεται στις 5 Δεκεμβρίου.

Δύο έργα που του αποδίδονται — De Vigiliis servorum Dei και De Psalmodiae Bono — θεωρούνται πιθανότατα μη γνήσια.