ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ

Πάσχα στο Ε.Φ. της Βέτρινας (Νέο Πετρίτσι), 1985. Επεξεργασμένη φωτογραφία. Πάσχα στο Ε.Φ. της Βέτρινας (Νέο Πετρίτσι), 1985 Φωτογραφία Kostas Panagiotopoulos

Στρατεύσιμοι στη θέση Ομορφοπλαγιά στην κορυφή του Μπέλλες, 1989 - 1990. Επεξεργασμένη φωτογραφία. Στρατεύσιμοι στη θέση Ομορφοπλαγιά στην κορυφή του Μπέλλες, κοντά στο Π8. 1989 - 1990 Φωτογραφία Κωσταντινος Πουλακος

Παιδιά στο Δημοτικό Σχολείο Γονίμου Σερρών. Σχολικό έτος 1968 - 69

Εσπέρας Μ. Τετάρτης. Ο παπάς ευλογεί πιάτα με αλεύρι. Βαμβακόφυτο,  1965 Την Μεγάλη Τετάρτη, εκτός από το ευχέλαιο στην εκκλησία, «αναπιάνουν» (δηλ. ανανεώνουν) τη ζύμη του ψωμιού. Ευλογούνται επίσης το αλεύρι, το αλάτι και τα αβγά για να αποκτήσουν νέα δύναμη. Ιδιαίτερη σημασία δίνονταν στην παρασκευή της νέας ζύμης, του προζυμιού της χρονιάς. Στην Αθήνα η εκκλησάρισσα πήγαινε από σπίτι σε σπίτι, μάζευε αλεύρι και το ζύμωνε χωρίς προζύμι. Ο παπάς ακουμπούσε απάνω το Σταυρό με το Τίμιο Ξύλο και το ζυμάρι ανέβαινε. Στην Κρήτη καταγράφεται ανάλογη συνήθεια την Μεγάλη Παρασκευή, την ώρα που ο παπάς διαβάζει το πρώτο Ευαγγέλιο: «Καινουργιώνεται το προζύμι», όπως λένε. Με το προζύμι της Μεγάλης Τετάρτης ζυμώνουν τα κουλούρια του Πάσχα: κουτσούνες, κουζουνάκια, καλαθάκια, αυγούλες, παύλους κ.ά. Φωτογραφία Γεωργ. Ν. Αικατερινίδης Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών

Εσπέρας Μ. Τετάρτης. Ο παπάς ευλογεί πιάτα με αλεύρι. Βαμβακόφυτο, 1965 Το ευχέλαιο που γίνεται στις εκκλησίες σε μερικούς τόπους, όπως στον Πόντο, γινόταν και στο σπίτι, στα αντικείμενα που ευλογούνται στη διάρκεια αυτής της τελετής, αποδίδεται ξεχωριστή, θεία ιδιότητα και δύναμη. Π.χ. στα Κοτύωρα, ο παπάς την Μεγ.Τετάρτη γύριζε στα σπίτια για ευχέλαιο. Είχαν σε κάθε σπίτι έτοιμα αυγά ωμά, αλεύρι και αλάτι, τα ευλογούσε ο παπάς και την Μεγ.Πέμπτη, αφού έβαφαν τ'αυγά, τα πήγαιναν μαζί με το ευλογημένο αλεύρι και τ'αλάτι στην εκκλησία, στον Εσπερινό, μέσα σε καλαθάκια σκεπασμένα καλά με πανί. Στη Σπάρτη απ'το αλεύρι, με τις ευχές του ευχέλαιου, τρώνε κάθε πρωί ένα κομματάκι. Τότε παρασκευάζεται και η νέα ζύμη, το προζύμι της χρονιάς. Η ζύμη δηλαδή του ψωμιού είναι δυνατόν, από την πολυκαιρία και τη μακρόχρονη χρήση, να εξασθένησε, να έχασε την αρχική της καθαρότητα και δύναμη, όπως και η φωτιά και όλα τα πράγματα που μεταχειριζόμαστε έναν ολόκληρο  χρόνο. Γι'αυτό πρέπει ...

Δημοπρασία δώρων την Κυριακή των Βαϊων προσφερθέντων στην εκκλησία. Βαμβακόφυτο, Σέρρες, 1965 Φωτογραφία Γεωργ. Ν. Αικατερινίδης Φωτογραφικό αρχείο Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας Αθηνών

Μεταμφιέσεις Πρωτοχρονιάς, Χαρωπό, 1963. Επεξεργασμένη φωτογραφία. Μεταμφιέσεις Πρωτοχρονιάς στο Χαρωπό, 1963 Το πνεύμα του Δωδεκαημέρου χαρακτηρίζει το δρώμενο των μεταμφιέσεων, ιδιαίτερα τη μέρα των Θεοφανίων και του Αγ. Ιωάννου, που η γιορτή του αποτελεί, στην εθιμική πρακτική, προέκταση, κατά κάποιο τρόπο, του Δωδεκαημέρου, όπως, σε ορισμένα μέρη, και η επομένη, η μέρα της αγίας Δομνίκης. Οι δωδεκαμερίτικες μεταμφιέσεις, επιχωριάζουν σήμερα κυρίως στο βορειοελλαδικό χώρο, παλαιότερα όμως ήταν γνωστές και σε άλλα μέρη. Ιδιαίτερα δημοδιλείς ήταν στο μικρασιατικό βορρά, στον Πόντο, πριν από τις γνωστές ιστορικές περιπέτειες του εκεί Ελληνισμού. Σήμερα το έθιμο συνεχίζεται με αναπαραστατική θεατρική μορφή από πολιτιστικούς συλλόγους Ποντίων, χωρίς χρονική δέσμευση. Πηγή: Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης Διευθυντής Ερευνών Κέντρου Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών Σχετικά άρθρα Μεταμφιέσεις Πρωτοχρονιάς, Χαρωπό,1963 Πρωτοχρονιά με μεταμφιέσεις στο Χαρωπό,1963