Ιδρύθηκε η Φιλόπτωχος Αδελφότητα «Πρόνοια», 4 Ιουλίου 1904
Στις 4 Ιουλίου 1904, ιδρύθηκε η Φιλόπτωχος Αδελφότητα «Πρόνοια», υπό την επίτιμο προεδρεία του Αρχιερατικού Επιτρόπου και Πρωτοσύγκελου Λεοντίου. Η αδελφότητα είχε κυρίως φιλεκπαιδευτικούς σκοπούς και οι κύριες δραστηριότητές της περιλάμβαναν:
Η φιλόπτωχος αδελφότητα «Η Πρόνοια» (1904) από την αρχή της ίδρυσης της έθεσε δύο βασικούς σκοπούς, τη βοήθεια και υποστήριξη των άπορων μαθητών των ελληνικών σχολείων της πόλης των Σερρών, οι οποίοι διακρίνονταν για τη χρηστότητα και την επιμέλεια τους, καθώς και τη σύσταση αναγνωστηρίου «προς ανάπτυξιν και διάπλασιν Ελληνοπρεπή της νεολαίας».
Ο δεύτερος σκοπός, όπως οριζόταν από τον Κανονισμό λειτουργίας της, θα υλοποιούνταν εν καιρώ, «οπόταν επιστρέψωσιν οι πόροι της Αδελφότητος» (Κανονισμός, 1904. Αψηλίδης, 1994, σσ. 125,146-150). Από ό,τι φαίνεται όμως τα οικονομικά της αδελφότητας δεν υπήρξαν ποτέ ανθηρά, με συνέπεια να μην πραγματοποιηθεί ποτέ ο υψηλός αυτός στόχος της.
Ο σχηματισμός γενικότερα των βιβλιοθηκών και αναγνωστήριων της πόλης των Σερρών, που εμφανίστηκαν στην πιο κρίσιμη περίοδο για τον ελληνισμό της μακεδόνικης γης, εκτός από τη σημαντική τους συμβολή στην ανύψωση του πνευματικού επιπέδου της τοπικής κοινωνίας, παρείχαν επιπλέον και εθνικές υπηρεσίες.
Το ελληνικό κράτος, μετά τις αποτυχημένες του προσπάθειες να βρει ξένους υποστηρικτές για τις διεκδικήσεις του στη Μακεδονία, επιχείρησε κατά τους όψιμους χρόνους της τουρκοκρατίας -κυρίως μετά τις «μεταρρυθμίσεις» (Τανζιμάτ) της οθωμανικής αυτοκρατορίας και την έκδοση των γενικών κανονισμών του Πατριαρχείου- την πνευματική διείσδυση με την ευρεία διάδοση και ανάπτυξη των ελληνικών γραμμάτων. Έθεσε έτσι ως απώτερη επιδίωξη την ανατροπή των ξένων εθνικών κινήσεων, την ενίσχυση του εθνικού φρονήματος του ελληνικού στοιχείου και την άμυνα του κατά του πανσλαβισμού.
Οι γνώσεις μας για την πορεία των ιστορικών βιβλιοθηκών και αναγνωστηρίων της πολύπαθης αρχαίας μακεδόνικης αυτής πόλης θα ήταν πληρέστερες σήμερα, αν το ευαίσθητο υλικό τους δεν είχε παραδοθεί στις αδηφάγες φλόγες των δύο καταστρεπτικών πυρκαγιών (1849 και 1913), που αφάνισαν ολοσχερώς το ελληνικό τμήμα της.
Η πολιτιστική βέβαια καταστροφή της πόλης δέχτηκε και άλλο πλήγμα κατά τους μεταγενέστερους χρόνους με τον αφανισμό και αρπαγή ανεκτίμητων ιστορικών πνευματικών τεκμηρίων από τους Βόρειους γείτονες μας, οι οποίοι εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να παρακρατούν πολλά από αυτά.
