Όσιος Αρέθας «ὁ ἐν τῷ Σπηλαίῳ», 24 Οκτωβρίου
Ο Όσιος Αρέθας καταγόταν από το Πολοτσκ και έζησε ως μοναχός στη Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου. Αν και εξωτερικά απαρνήθηκε όλα τα αγαθά για την αγάπη του Χριστού, μυστικά ήταν ένας πλεονέκτης και άπληστος άνθρωπος. Όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος, «η φιλαργυρία είναι ειδωλολατρία» (Κολ. 3:5) και «η αγάπη του χρήματος είναι η ρίζα πάσης κακίας» (1 Τιμ. 6:10). Μυστικά συγκέντρωνε χρήματα και άλλα πολύτιμα θησαυρίσματα στο κελί του και δεν έδινε τίποτα για τη συντήρηση της μονής ή για τη βοήθεια των φτωχών. Ούτε καν ξόδευε τα πλούτη του για τον εαυτό του, αλλά μόνο τα συγκέντρωνε και τα συσσωρευόταν.
Κάποια μέρα, κλέφτες πήραν τις οικονομίες του και ο Αρέθας υπέφερε τόσο πολύ από την απώλεια που δεν μπορούσε να πει ούτε ένα καλό λόγο ούτε να ακούσει τη συμβουλή των άλλων μοναχών. Δεν μπορούσε να παρηγορηθεί ούτε να ηρεμήσει. Μόνο με τη χάρη του Θεού δεν αυτοκτόνησε. Ωστόσο, η οργή και η πικρία κατέτρωγαν την ψυχή του. Άρχισε να κατηγορεί τους μοναχούς ότι συνωμοτούσαν εναντίον του για να πάρουν τον θησαυρό του και έγινε τυραννικός προς την αδελφότητα. Ο διάβολος είχε πραγματικά κυριαρχήσει στην ψυχή του.
Μετά από λίγες μέρες έπεσε σοβαρά άρρωστος, αλλά δεν σταματούσε να γκρινιάζει εναντίον των μοναχών και να βλασφημεί. Καθώς βρισκόταν στο κρεβάτι του, έπεσε σε κώμα και φάνηκε σαν νεκρός. Τότε εμφανίστηκαν μπροστά του άγγελοι και πλήθος δαιμόνων και άρχισαν να διαφωνούν για την πιθανή έκβαση της πλεονεξίας και της απληστίας του. Οι άγγελοι τον θρήνησαν, όχι μόνο ως μοναχό που συσσώρευε χρήματα και αρνιόταν να δώσει ελεημοσύνη, αλλά ακόμη περισσότερο για τις βλασφημίες του όταν η Πρόνοια του Θεού τον στερούσε τον θησαυρό του. Διότι αν είχε δοξάσει τον Θεό για την απώλεια του πλούτου του, θα είχε λάβει την ανταμοιβή του Ιώβ.
Τότε ο Όσιος Αρέθας άρχισε να φωνάζει: «Κύριε, ελέησέ με! Έχω αμαρτήσει, συγχώρεσέ με. Αυτά τα χρήματα ανήκαν σε Σένα. Χαίρομαι που μου τα έκλεψαν!» Οι δαίμονες εξαφανίστηκαν αμέσως και οι άγγελοι χαίρονταν, λέγοντάς του ότι από εκείνη τη στιγμή ο Θεός θα του καταχωρούσε ως ελεημοσύνη τα χρήματα που του είχαν κλαπεί.
Όλα αυτά έγιναν επειδή ο Θεός, στην μεγάλη Του αγάπη για την ανθρωπότητα, δεν επιδιώκει την καταστροφή των ανθρώπων, αλλά επιθυμεί τη σωτηρία τους, επιθυμώντας να εκχύσει το έλεός Του στην κτίση Του, αν μόνο το ζητήσουν.
Από τότε ο Όσιος Αρέθας άλλαξε τον τρόπο ζωής του και όλοι έμειναν έκπληκτοι βλέποντας σε αυτόν την εκπλήρωση των λόγων του Αποστόλου: «Όπου η αμαρτία αφθονεί, η χάρη υπερισχύει πολλαπλά» (Ρωμ. 5:20). Έγινε πλούσιος, όχι πλέον σε φθαρτό πλούτο, αλλά σε ουράνιες αρετές. Τώρα ήταν πραΰς και γεμάτος αγαθότητα, με μετάνοια γεμάτη αγάπη προς τον Θεό και τον άνθρωπο, υπάκουος στα μοναχικά του καθήκοντα και επιμελής στην προσευχή. Κοιμήθηκε εν ειρήνη και τα λείψανά του παραμένουν άφθαρτα.
