Άγιος Πορφύριος ο Στρατηλάτης, 25 Νοεμβρίου
Σὺν τῷ στρατῷ σου Πορφύριε πρὸς ξίφος
Πρόθυμος ἥκεις, οἷά περ Στρατηλάτης.
Ο Άγιος Πορφύριος (ή Πορφυρίων) ο Στρατηλάτης μαρτύρησε δια ξίφους μαζί με τους διακόσιους στρατιώτες του..
Η Αγία Βασίλισσα ήταν σύζυγος του βασιλιά Μαξεντίου, που πίστεψε στον Χριστό δια της Αγίας Αικατερίνης και μαρτύρησε δια αποκεφαλισμού.
Η παρακάτω διήγηση, όπως γράφτηκε από τον Άγιο Δημήτριο του Ροστόβ, έλαβε χώρα μετά τη συζήτηση της Αγίας Αικατερίνης με τους πενήντα φιλοσόφους και ρητοροδιδάσκαλους, οι οποίοι μεταστράφηκαν στον Χριστιανισμό και στη συνέχεια μαρτύρησαν. Αφορά τις μεταστροφές και τα μαρτύρια της Αυγούστας και του στρατηγού Πορφυρίου μαζί με διακόσιους στρατιώτες, οι οποίοι τιμώνται μαζί με την Αγία Αικατερίνη στις 25 Νοεμβρίου.
Ο αυτοκράτορας [Μαξέντιος] δεν σκεφτόταν τίποτε άλλο παρά πώς θα κατάφερνε να οδηγήσει την Αγία Αικατερίνη να αποδεχθεί τις ασεβείς του πεποιθήσεις. Αδυνατώντας να το επιτύχει μέσω φιλοσοφικής αντιπαράθεσης, προσπάθησε να την παρασύρει με κολακείες και απάτη, λέγοντας:
«Άκουσέ με, καλή μου κόρη. Ως στοργικός πατέρας σε συμβουλεύω να λατρεύσεις τους μεγάλους θεούς, ιδιαίτερα τον Ερμή, τον προστάτη της ευγλωττίας, ο οποίος σου έχει χαρίσει την κατανόηση των μυστηρίων της φιλοσοφίας. Οι θεοί είναι μάρτυρές μου ότι θα μοιραστώ μαζί σου την αυτοκρατορία μου και θα ζήσεις μαζί μου σε αδιάκοπη ευτυχία».
Αλλά η σοφή αγία κατάλαβε την απάτη και τις πονηρές του προθέσεις και του είπε:
«Άφησε τις παγίδες σου, ω Αυτοκράτορα, και μη συμπεριφέρεσαι σαν αλεπού. Ήδη σου έχω πει ότι είμαι Χριστιανή και έχω νυμφευθεί πνευματικά τον Χριστό. Εκείνος μόνος είναι ο Νυμφίος, ο Οδηγός και ο Στολισμός της παρθενίας μου. Προτιμώ το ένδυμα του μαρτυρίου από την αυτοκρατορική πορφύρα».
«Με αναγκάζεις να σε ατιμάσω και να καλύψω το ωραίο σου σώμα με πολλές πληγές, ακόμη και παρά τη θέλησή μου», προειδοποίησε ο Αυτοκράτορας.
«Κάνε όπως θέλεις», απάντησε η αγία, «διότι η πρόσκαιρη ατίμωση θα μου χαρίσει αιώνια δόξα. Επιπλέον, ελπίζω ότι πλήθος ανθρώπων θα πιστέψει στον Χριστό εξαιτίας μου και ότι πολλοί θα εγκαταλείψουν το παλάτι σου για τα ουράνια ανάκτορα».
Ο Θεός κοίταξε από τα ύψη καθώς η αγία έλεγε αυτά τα λόγια και πραγματοποίησε την προφητεία της.
Ο Αυτοκράτορας οργίστηκε πολύ και διέταξε να αφαιρέσουν από την Αικατερίνη το πορφυρό της ένδυμα, να την αφήσουν γυμνή και να τη μαστιγώσουν ανελέητα με λουριά από δέρμα. Για δύο ώρες οι υπηρέτες μαστίγωναν τη μάρτυρα στους ώμους και στην κοιλιά, μέχρι που όλο το παρθενικό της σώμα καλύφθηκε από σημάδια. Οι πληγές την έκαναν τόσο αποκρουστική όσο πριν ήταν όμορφη και χαριτωμένη, και το έδαφος βάφτηκε κόκκινο από το αίμα που έρρεε σαν ποτάμι· όμως η αγία υπέμενε με τέτοιο θάρρος ώστε όσοι την έβλεπαν θαύμαζαν. Έπειτα ο θηριώδης εκείνος άνδρας διέταξε να την ρίξουν στη φυλακή, χωρίς να της επιτραπεί ούτε τροφή ούτε νερό, ενώ ο ίδιος σκεφτόταν πώς να τη θανατώσει.
Η Αυγούστα, η σύζυγος του Αυτοκράτορα, ένιωσε βαθύ θαυμασμό για την Αγία Αικατερίνη και επιθυμούσε πολύ να τη συναντήσει, έχοντας ακούσει για την αρετή, τη σοφία και την ανδρεία της. Αφού την είδε μία φορά σε όνειρο, η καρδιά της γέμισε από τόσο μεγάλη αγάπη, που δεν μπορούσε πια να κοιμηθεί. Όταν ο Αυτοκράτορας αναγκάστηκε να φύγει από την πόλη για μερικές ημέρες, παρουσιάστηκε στην Αυγούστα η κατάλληλη ευκαιρία να πραγματοποιήσει την επιθυμία της. Εμπιστεύτηκε το μυστικό της σε έναν από τους μεγάλους άρχοντες, στρατηγό και πιστό φίλο του Αυτοκράτορα, ονομαζόμενο Πορφύριο, έναν συνετό άνδρα. Του είπε:
«Πριν από μερικές νύχτες είδα σε όνειρο την Αικατερίνη, η οποία καθόταν ανάμεσα σε πλήθος νέων και παρθένων ντυμένων στα λευκά. Τέτοια ήταν η λάμψη του προσώπου της, που δεν μπορούσα να την κοιτάξω. Με έβαλε να καθίσω δίπλα της και έβαλε στο κεφάλι μου ένα χρυσό στέμμα, λέγοντας: "Ο Δεσπότης Χριστός σου στέλνει αυτό το στέμμα". Από τότε η καρδιά μου δεν βρίσκει ανάπαυση από την επιθυμία να τη δω. Γι’ αυτό σε παρακαλώ να με βοηθήσεις να τη συναντήσω κρυφά».
Ο Πορφύριος απάντησε:
«Θα κάνω όπως λες, κυρά μου».
Όταν νύχτωσε, ο στρατηγός πήρε διακόσιους στρατιώτες και πήγε στη φυλακή μαζί με την Αυγούστα. Έδωσαν χρήματα στον φύλακα και τους επετράπη να εισέλθουν στο κελί της αγίας. Η Αυγούστα θαμπώθηκε από τη λάμψη του προσώπου της Αικατερίνης, το οποίο έλαμπε από θεία χάρη, και αμέσως, πέφτοντας στα πόδια της, είπε με δάκρυα:
«Νιώθω πραγματικά ευλογημένη και τυχερή, γιατί αξιώθηκα να σε δω! Με αμέτρητη επιθυμία λαχταρούσα να σε αντικρίσω και να ακούσω τη γλυκιά σου φωνή. Τώρα που ικανοποίησα τον πόθο μου, δεν θα λυπηθώ αν χάσω τη ζωή μου και την αυτοκρατορία που κατέχω. Πόσο χαίρονται η καρδιά και η ψυχή μου, φωτισμένες από το φως του ωραίου σου προσώπου! Είσαι ευλογημένη και αξία επαίνου, διότι προσκολλήθηκες σε έναν Δεσπότη που σου χάρισε τέτοια δώρα!»
Η Αικατερίνη της είπε:
«Και εσύ είσαι ευλογημένη, ω Αυγούστα, γιατί βλέπω αγγέλους να κρατούν ένα στέμμα επάνω από το κεφάλι σου. Σε τρεις ημέρες θα σου δοθεί αυτό το στέμμα, αφού υπομείνεις λίγα μόνο βασανιστήρια, και θα αναχωρήσεις προς τον αληθινό Βασιλιά, για να βασιλεύσεις αιώνια».
«Φοβάμαι όμως τα βασανιστήρια, και ιδιαιτέρως φοβάμαι τον σύζυγό μου, διότι είναι σκληρός και άκαρδος», είπε η Αυγούστα.
Η αγία απάντησε:
«Θάρρος· διότι ο Χριστός θα κατοικεί στην καρδιά σου και θα έρθει σε βοήθειά σου. Κανένα βασανιστήριο δεν θα αγγίξει την ψυχή σου, και το σώμα σου θα υποφέρει μόνο για λίγο. Έπειτα θα αναπαυθείς για πάντα».
Ο Πορφύριος ρώτησε:
«Τι δώρα χαρίζει ο Χριστός σε όσους Τον υπηρετούν; Επιθυμώ κι εγώ να πιστέψω σε Αυτόν και να γίνω στρατιώτης Του».
Η αγία είπε:
«Δεν έχεις διαβάσει ή ακούσει ποτέ τι είναι γραμμένο στις Χριστιανικές Γραφές;»
Ο Πορφύριος απάντησε:
«Από τη νεότητά μου υπηρετώ στον στρατό. Οι στρατιωτικές υποθέσεις ήταν η μοναδική μου μέριμνα».
Η αγία δήλωσε:
«Καμία γλώσσα δεν μπορεί να περιγράψει τα αγαθά που ο πολυευλογημένος Θεός, που αγαπά τους ανθρώπους, έχει ετοιμάσει για εκείνους που Τον αγαπούν και τηρούν τις εντολές Του».
Ο Πορφύριος γέμισε απερίγραπτη χαρά, και αυτός, οι διακόσιοι στρατιώτες και η Αυγούστα πίστεψαν στον Χριστό. Όλοι φίλησαν με σεβασμό τη μάρτυρα και στη συνέχεια αποχώρησαν.
Ο ελεήμων και αγαθός Χριστός δεν εγκατέλειψε την αγία νύμφη Του, αλλά την πρόσεχε όπως ένας πατέρας φροντίζει το παιδί του. Κάθε μέρα έστελνε ένα περιστέρι που της έφερνε τροφή. Ο Κριτής του αγώνα εμφανιζόταν και ο ίδιος μπροστά της με μεγάλη δόξα, συνοδευόμενος από όλα τα τάγματα των ουρανών. Την ενθάρρυνε και την γέμιζε θάρρος, λέγοντας:
«Μη φοβάσαι, αγαπημένη μου νύμφη, γιατί είμαι μαζί σου και κανένα βασανιστήριο δεν θα σε νικήσει. Με την υπομονή σου θα οδηγήσεις πολλούς σε Μένα, και γι’ αυτό θα θεωρηθείς άξια πολλών στεφανιών».
Αφού την παρηγόρησε με αυτά τα λόγια, ο Κύριος αναχώρησε.
Την επόμενη ημέρα, ο Αυτοκράτορας κάθισε στο θρόνο του και διέταξε να φέρουν την Αικατερίνη μπροστά του. Η αγία έλαμπε με τέτοια πνευματική χάρη και γλυκό φως, που όλοι οι παρόντες θαύμασαν τη λάμψη της ομορφιάς της. Ο Αυτοκράτορας επίσης θαύμασε και υπέθεσε ότι το σώμα της δεν είχε αδυνατίσει και το πρόσωπό της παρέμενε όμορφο μετά από τόσες ημέρες επειδή κάποιος της είχε δώσει τροφή ενώ βρισκόταν στη φυλακή. Ήθελε να τιμωρήσει τον φύλακα, αλλά η Αγία Αικατερίνη, που δεν ήθελε να υποφέρει κανείς άδικα για χάρη της, αποκάλυψε την αλήθεια, λέγοντας:
«Γνωρίζετε, ω Αυτοκράτορα, ότι δεν ήταν ανθρώπινο χέρι που μου έδωσε τροφή. Ο Δεσπότης μου Χριστός, που φροντίζει τους υπηρέτες Του, με τάισε».
Ο Αυτοκράτορας ξανά προσπάθησε να δελεάσει την Αικατερίνη με κολακείες, λέγοντας:
«Ω παρθένα λαμπερή σαν τον ήλιο, πιο όμορφη κι από την ίδια την Άρτεμη, γεννήθηκες για να βασιλεύεις, κόρη μου! Έλα, σε παρακαλώ, θυσίασε στους θεούς ώστε να κυβερνήσεις μαζί μας και να ζήσεις τις ημέρες σου σε μεγάλη ευτυχία. Δεν θέλω να καταστρέψω την ομορφιά σου με βασανιστήρια».
«Είμαι γη και σκόνη», απάντησε η αγία.
«Η ομορφιά μαραίνεται σαν λουλούδι, χάνεται σαν όνειρο μπροστά σε μια μικρή ασθένεια ή τη γήρανση, ή καταστρέφεται ολοκληρωτικά από τη φθορά μετά τον θάνατο. Επομένως, ω Αυτοκράτορα, μην ανησυχείς για την ομορφιά μου».
Καθώς μιλούσε η αγία, ο Έπαρχος Χουρσάντεν, ένας σκληρός και ανελέητος διώκτης, θέλοντας να κερδίσει τη εύνοια του Μαξέντιου, είπε:
«Ξέρω ένα βασανιστήριο, ω Αυτοκράτορα, που θα σου επιτρέψει να υπερισχύσεις αυτής της παρθένου. Διέταξε να τοποθετηθούν τέσσερις ξύλινοι τροχοί σε έναν άξονα, και να καρφωθούν αιχμηρά σίδερα στα στεφάνια τους. Δύο τροχοί να γυρίζουν δεξιά και δύο αριστερά. Δέσε την παρθένα κάτω από αυτούς, και οι κινούμενοι τροχοί θα σχίσουν τη σάρκα της. Αλλά πρώτα δείξε τους τροχούς σε αυτήν! Αφού τους δει, πιστεύω ότι θα συμφωνήσει να σε υπακούσει. Αν αρνηθεί, τότε παράδωσέ την σε φρικτό θάνατο».
Ο Αυτοκράτορας ευχαριστήθηκε από τη συμβουλή του Επάρχου και διέταξε να ετοιμαστούν οι τροχοί. Η αγία οδηγήθηκε στο μέρος του βασανιστηρίου και οι τροχοί στρέφονταν μπροστά της με μεγάλη δύναμη για να την τρομάξουν. Ο διώκτης της είπε:
«Βλέπεις τα βασανιστήρια που σου έχουν ετοιμαστεί; Πικρός θα είναι ο θάνατός σου, αν δεν προσκυνήσεις τους θεούς!»
«Σου έχω πει πολλές φορές ότι σκοπεύω να παραμείνω Χριστιανή. Μην χάνεις άλλο χρόνο και κάνε όπως θέλεις», απάντησε η αγία.
Βλέποντας ότι δεν μπορούσε να την τρομάξει ούτε να την απομακρύνει από τον Χριστό, ο Αυτοκράτορας διέταξε να δέσουν την Αικατερίνη και να γυρίσουν τους τροχούς με δύναμη, ώστε τα μέλη της να κοπούν από τα αιχμηρά εργαλεία και να πεθάνει φρικτά. Αλλά μόλις ξεκίνησε το βασανιστήριο, άγγελος κατέβηκε από τον ουρανό και απελευθέρωσε την αγία από τους δεσμούς της, εμποδίζοντας να τραυματιστεί. Οι τροχοί διαλύθηκαν σε κομμάτια που εκτοξεύτηκαν παντού από τη δύναμη των χτυπημάτων, σκοτώνοντας πολλούς απίστους. Βλέποντας αυτή τη δόξα διάσωσης, το πλήθος φώναξε:
«Μεγάλος είναι ο Θεός των Χριστιανών!»
Οργή σκέπασε το νου του Αυτοκράτορα, και έγινε τρελός, μη σκεπτόμενος τίποτε άλλο παρά νέα βασανιστήρια για τη μάρτυρα.
Μαθαίνοντας τι είχε συμβεί, η Αυγούστα βγήκε από την αίθουσά της και άρχισε να καταριέται τον Αυτοκράτορα, λέγοντας:
«Αλήθεια, είσαι ανόητος, νομίζοντας ότι μπορείς να πολεμήσεις τον ζωντανό Θεό και να βασανίσεις άδικα την υπηρέτριά Του!»
Ο Αυτοκράτορας δεν είχε συνηθίσει να ακούει τη γυναίκα του να λέει τέτοια πράγματα και εξοργίστηκε, περισσότερο σαν θηρίο παρά άνθρωπος. Αφήνοντας την Αγία Αικατερίνη, στράφηκε με θυμό προς τη σύζυγό του, ξεχνώντας τους φυσικούς δεσμούς αγάπης γι’ αυτήν. Διέταξε να φέρουν ένα μεγάλο κιβώτιο γεμάτο μόλυβδο ώστε να μην μπορεί να μετακινηθεί, και έβαλε τα στήθη της Αυγούστας πάνω από την άκρη του κιβωτίου και καρφώθηκε το καπάκι. Τα στήθη της πιέστηκαν με τέτοια δύναμη που σκίστηκαν, αλλά η ευλογημένη Αυγούστα χαίρονταν που υπέφερε για τον αληθινό Θεό. Καθώς υπέμενε αυτόν τον ακρωτηριασμό, προσευχόταν στον Κύριο να της στείλει βοήθεια από ψηλά. Το αίμα της έρεε σαν ποτάμι, και όλοι όσοι ήταν κοντά γεμίσαν συμπόνια: δεν μπορούσαν να μην νιώσουν λύπη για την Αυγούστα που υπέφερε τόσο ανυπόφορο πόνο. Ωστόσο, ο ανελέητος αιμοβόρος δεν λυπήθηκε τη σύζυγό του και διέταξε να της κόψουν το κεφάλι με σπαθί. Η Αυγούστα χαίρονταν όταν άκουσε την καταδίκη και παρακάλεσε την αγία:
«Προσευχήσου για μένα, υπηρέτρια του αληθινού Θεού!»
«Πήγαινε εν ειρήνη να βασιλέψεις με τον Χριστό αιώνια!» απάντησε η Αικατερίνη.
Η ευλογημένη Αυγούστα αποκεφαλίστηκε έξω από την πόλη στις 23 Νοεμβρίου. Ο στρατηγός Πορφύριος πήρε τη σορό της τη νύχτα και την ενταφίασε με σεβασμό. Την επόμενη κιόλας ημέρα, ο Πορφύριος και οι στρατιώτες του, που είχαν πιστέψει στον Χριστό, παρουσιάστηκαν μπροστά στον Αυτοκράτορα και είπαν:
«Κι εμείς είμαστε Χριστιανοί, στρατιώτες του μεγάλου Θεού!»
Βυθισμένος στη θλίψη, ο Αυτοκράτορας αναστέναξε από τα βάθη της καρδιάς του και οδύρθηκε:
«Ουαί σε μένα! Έχασα τον θαυμαστό Πορφύριο!»
Στη συνέχεια στράφηκε προς τους στρατιώτες και είπε:
«Κι εσείς παραστρατήσατε, αγαπητοί μου στρατιώτες, εγκαταλείποντας τους θεούς των πατέρων σας; Τι κακό σας έκαναν οι θεοί ώστε να τους εγκαταλείψετε;»
Δεν του απάντησε κανείς, εκτός από τον Πορφύριο, που είπε:
«Γιατί σιωπάτε μπροστά στον αρχηγό και μιλάτε με τα πόδια; Απευθυνθείτε σε μένα!»
«Εσύ, κακός άνθρωπος, είσαι η αιτία της απώλειάς τους!» φώναξε ο Αυτοκράτορας.
Μη μπορώντας να μιλήσει άλλο από θυμό, διέταξε να αποκεφαλιστούν ο Πορφύριος και οι στρατιώτες του. Έτσι εκπληρώθηκε η προφητεία της Αγίας Αικατερίνης μπροστά στον Αυτοκράτορα, ότι πολλοί από το παλάτι του θα πίστευαν στον Χριστό Θεό.
