Άγιος Πέτρος επίσκοπος Ιεροσολύμων, 26 Νοεμβρίου
Ο Άγιος Πέτρος ήταν Πατριάρχης από το 524 έως το 552. Δεν είναι γνωστό τίποτα για την καταγωγή ή την πορεία του μέχρι τη στιγμή που διαδέχθηκε τον Ιωάννη Ιεροσολύμων το 524. Ο τελευταίος είχε συγκαλέσει σύνοδο το 516, η οποία καταδίκασε τόσο τον Νεστόριο όσο και τους Μονοφυσίτες, Ευτυχέα και Σεβήρο Αντιοχείας. Ο Πέτρος είχε παρόμοια θεολογική ορθοδοξία. Αποδέχθηκε τον διορισμό του Ανθίμου ως πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως το φθινόπωρο του 535, διότι, όπως είπε ο Ζαχαρίας ο Ρήτωρ, «δεν του άρεσε να είναι φιλοκαβγάς ή αιρετικός» (Hist. eccl. 9.19). Ωστόσο, ο Πάπας Αγαπητός Α΄ τον επέπληξε γι’ αυτό, και ο Πέτρος δέχθηκε την επίπληξη (ό.π.). Ο Πέτρος εκπροσωπήθηκε από δύο μοναχούς, τον Θεόδωρο Ασκιδα και τον Δομητιανό, στη σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως (6 Αυγούστου 536), η οποία επικύρωσε την καθαίρεση του Ανθίμου από τον πάπα και καταδίκασε τον Σεβήρο Αντιοχείας και τον Πέτρο Απαμείας. Ο Πέτρος συγκάλεσε δική του σύνοδο (19 Σεπτεμβρίου) που αποδέχθηκε τις αποφάσεις της Κωνσταντινουπόλεως.
Αναστατωμένος από τους Οριγενιστές μοναχούς της Παλαιστίνης, οι οποίοι υποστηρίζονταν από τον Θεόδωρο Ασκιδα και τον Δομητιανό, που είχαν γίνει επίσκοποι στην Κωνσταντινούπολη, ο Πέτρος διαμαρτυρήθηκε κρυφά εναντίον τους. Κλήθηκε στη Γάζα το 539 και έλαβε μέρος στη σύνοδο που καθαίρεσε τον Παύλο Αλεξανδρείας και όρισε τον Ζωΐλο ως νέο πατριάρχη. Ο Πέτρος υποδέχθηκε τον Ρωμαίο διάκονο και μελλοντικό πάπα Πελάγιο Α΄ στην Ιερουσαλήμ και ζήτησε από τους μοναχούς του να του παράσχουν πληροφορίες που οδήγησαν στην καταδίκη του Ωριγένη από τον Ιουστινιανό Α΄ (543). Αυτό όμως, με τη σειρά του, προκάλεσε το αυτοκρατορικό διάταγμα κατά των «Τριών Κεφαλαίων» (544). Ο Πέτρος αρνήθηκε να υπογράψει το έγγραφο και έγραψε στους μοναχούς του υπέρ του Θεοδώρου Μοψουεστίας· αλλά κλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, εξαναγκάστηκε να υπογράψει και, μετά από επιμονή του Θεοδώρου Ασκιδα, αποδέχθηκε δύο Οριγενιστές σύγκελλους, οι οποίοι υποστήριξαν τους Ισοχριστιανούς μοναχούς στην προσπάθειά τους να επιβάλουν τη διδασκαλία του Ωριγένη στους Παλαιστίνιους μοναχούς. Η πατριαρχία του Πέτρου έληξε μέσα σε μεγάλες δυσκολίες. Τον διαδέχθηκε ένας Ισοχριστιανός μοναχός, ο Μακάριος, αλλά αυτός καθαιρέθηκε γρήγορα και αντικαταστάθηκε από τον Ευστάχιο τον Δεκέμβριο του 552 ή στις αρχές του 553.
Βιβλιογραφία:
F. Diekamp, Die origenistischen Streitigkeiten (Münster 1898).
Histoire de l'Église depuis les origines jusqu'à nos jours 4:458–462.
G. Fritz, Dictionnaire de théologie catholique 11.2:1574–80.
L. Duchesne, L'Église au VIe siècle (Paris 1925) 169–176, 206–209.
