Όσιος Νείλος «ὁ ἐν τῇ νήσῳ Στολοβνόε ἐν τῇ λίμνῃ Σεληγέρα» ο Νέος και θαυματουργός, 6 Δεκεμβρίου
Ο Άγιος Νείλος της Στολομπνόγε γεννήθηκε σε μια αγροτική οικογένεια σε ένα μικρό χωριό της μητρόπολης Νόβγκοροντ. Το 1505 εκάρη μοναχός στη Μονή του Αγίου Σάββα του Κρυπέτσκ κοντά στο Πσκοβ. Μετά από δέκα χρόνια ασκητικής ζωής στη μονή, πήγε στον ποταμό Σερέμλ, κοντά στην πόλη Οστάσκοβα. Εκεί, επί δεκατρία χρόνια, έζησε αυστηρή ασκητική ζωή, παλεύοντας αδιάκοπα με τους πειρασμούς του διαβόλου, που του εμφανιζόταν με μορφές ερπετών και άγριων ζώων.
Πολλοί από τους κατοίκους της περιοχής άρχισαν να τον επισκέπτονται για συμβουλές, κάτι που τελικά τον επιβάρυνε, και προσευχήθηκε στον Θεό να του δείξει τόπο ησυχίας. Μια μέρα, μετά από πολλή προσευχή, άκουσε μια φωνή που του έλεγε:
«Νείλε! Πήγαινε στη λίμνη Σελίγκερ. Εκεί, στο νησί Στολομπνόγε, μπορείς να σωθείς!»
Ο Άγιος Νείλος έμαθε την τοποθεσία του νησιού από ανθρώπους που τον επισκέπτονταν. Όταν έφτασε εκεί, έμεινε κατάπληκτος από την ομορφιά του· το νησί, στο κέντρο της λίμνης, ήταν καλυμμένο με πυκνό δάσος. Ο Άγιος βρήκε έναν μικρό λόφο, έσκαψε μια σπηλιά, και αργότερα έχτισε μια καλύβα, όπου έζησε για είκοσι έξι χρόνια.
Στις ασκήσεις της νηστείας και της ησυχίας πρόσθεσε και μια ακόμη: δεν ξάπλωσε ποτέ για να κοιμηθεί, αλλά επέτρεπε στον εαυτό του μόνο έναν ελαφρύ ύπνο, ακουμπώντας σε ένα στήριγμα καρφωμένο στον τοίχο.
Η αγία ζωή του συχνά προκαλούσε τον φθόνο του εχθρού της ανθρωπότητας, που εκδηλωνόταν και μέσω κακόβουλων ανθρώπων της περιοχής. Κάποτε κάποιος έβαλε φωτιά στο δάσος του νησιού, αλλά οι φλόγες έσβησαν θαυματουργικά όταν έφτασαν στον λόφο όπου ήταν η καλύβα του. Άλλη φορά ληστές εισέβαλαν στο κελί του. Ο άγιος τους είπε:
«Όλος ο θησαυρός μου είναι στη γωνία του κελιού.»
Εκεί βρισκόταν μια εικόνα της Παναγίας. Οι ληστές έψαχναν για χρήματα και τυφλώθηκαν. Με δάκρυα μετάνοιας παρακάλεσαν τον άγιο να τους συγχωρήσει.
Ο Άγιος Νείλος έκανε και άλλα θαύματα. Απέρριπτε προσφορές όταν η συνείδηση εκείνου που τις έδινε δεν ήταν καθαρή, ή όταν ο άνθρωπος βρισκόταν σε σωματική ακαθαρσία.
Όταν κατάλαβε πως πλησιάζει το τέλος του, ο Άγιος Νείλος ετοίμασε μόνος του τον τάφο του. Την ημέρα της κοίμησής του ήρθε στο νησί ένας ηγούμενος από κοντινή μονή και τον κοινώνησε. Πριν φύγει ο ηγούμενος, ο άγιος προσευχήθηκε για τελευταία φορά, θυμίασε τις εικόνες και το κελί του, και παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο στις 7 Δεκεμβρίου 1554.
Η ανακομιδή των λειψάνων του (που σήμερα φυλάσσονται στον ναό της Παναγίας «του Σημείου» στην Οστάσκοβα) έγινε το 1667.
Στην Ελλάδα η μνήμη του αναφέρεται στις 6 Δεκεμβρίου, ενώ στο εξωτερικό στις 7 Δεκεμβρίου όπως είναι και το ορθό, και στις 27 Μαΐου.
