Άγιοι Εξήκοντα Ιερείς, 7 Δεκεμβρίου

Δεκάς άγλωττος εξαπλή λαλεί πάλιν,

Tρανούσα πάσι την αλήθειαν ξένως.

Οι Άγιοι Εξήκοντα Ιερείς έζησαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αυτοκράτορα Ζήνωνα (474–491). Ο Ουνέριχος (477–484), ο ηγεμόνας των Βανδάλων στη Βόρεια Αφρική και διάδοχος του πατέρα του Γενσερίκου (428–477), ήταν Άρειος. Ο Ουνέριχος έπεισε δύο Άρειους Επισκόπους, τον Κύριλλο και τον Βιλινάρδη, να ξεκινήσουν μια μεγάλη δίωξη κατά των Ορθοδόξων Χριστιανών. Και έτσι έκαναν. Και ήταν τόσο φοβερή και μεγάλη, που υπερέβαινε τη δίωξη που συνέβη στα χρόνια του Διοκλητιανού και του Μαξιμιανού. Ούτος ο σκληρός τυραννικός διέταξε τη δίωξη όλων των Ιερέων στις δεκαπέντε πόλεις της Βόρειας Αφρικής, αφού πρώτα έβαλε στο στόχαστρο τις εκκλησίες των Ορθοδόξων και όλα τα ιερά άμφια και θησαυρούς. Τότε οι Ορθόδοξοι κατέλαβαν μία εκκλησία και εκεί συνάχθηκαν για να τελέσουν τη Θεία Μυσταγωγία. Όταν οι βάρβαροι Άρειοι το έμαθαν, την κύκλωσαν, έφεραν ξύλα και άλλο ξηρό υλικό και την έκαψαν. Έτσι κατακάηκε η εκκλησία μαζί με τους Χριστιανούς που προσεύχονταν μέσα σε αυτήν. Ο Ουνέριχος επαίνεσε το έργο αυτών των βαρβάρων και διέταξε ότι όλοι οι Χριστιανοί που δεν επαναβαπτίζονταν στο κακόδοξο βάπτισμα των Αρείων θα έπρεπε αμέσως να θανατωθούν. Για το λόγο αυτό, όλοι οι Ορθόδοξοι που ήταν πολύ αδύναμοι για να αντιμετωπίσουν τους φοβερούς πόνους, έφυγαν και σώθηκαν, αφήνοντας πίσω την πατρίδα και τα σπίτια τους. Όσοι παρέμεναν σταθεροί στην Ορθόδοξη πίστη τους, παρέδωσαν αμέσως τον εαυτό τους στο μαρτύριο. Γι’ αυτό τριακόσιοι Ορθόδοξοι στην Καρχηδόνα, επειδή αρνήθηκαν να συμφωνήσουν εθελοντικά με τους Άρειους, τιμωρήθηκαν με αποκεφαλισμό.

Οι άπιστοι επέβαλαν ακόμη χειρότερες τιμωρίες στους Ιερείς. Έτσι, δύο από αυτούς τους έκαψαν και σε εξήντα από τους πιο ευφράδεις έκοψαν τη γλώσσα από τη ρίζα. Αυτοί οι άνδρες διασκορπίστηκαν σε όλη τη γη των Ρωμαίων και κήρυτταν χωρίς γλώσσα, το οποίο ήταν ένα θαυμαστό θαύμα που έκανε ο Θεός μέσω αυτών. Ανοίγοντας τα στόματά τους και φαινομενικά χωρίς γλώσσα, με ακρίβεια και σαφήνεια εξέφεραν λόγους. Έτσι εξέπλητταν όσους τους έβλεπαν και άκουγαν. Ο ένας από αυτούς, επειδή υπέπεσε σε αμαρτία της σάρκας, προκάλεσε την απομάκρυνση της θείας χάρης από τον λόγο του. Ως αποτέλεσμα, δεν μπορούσε πλέον να αρθρώσει όπως πριν. Αυτή η ιστορία αναφέρεται από πολλούς συγγραφείς. Τέτοια έργα ο Ουνέριχος τόλμησε να πράξει στην Αφρική εναντίον των Ορθοδόξων, που ομολογούσαν ως ομοούσιο τον Πατέρα με τον Υιό και τον Λόγο Του.

Την ίδια εποχή στην Παλαιά Ρώμη γίνονταν κακά έργα κατά των Ορθοδόξων από τους Αρείους. Η γυναίκα του πατριχίου της Ρώμης Οδοακέρ, ονόματι Σουνιγίλδα, επειδή είχε κλίση προς την αίρεση του Αρείου, προσπάθησε να πείσει μια Ορθόδοξη Ρωμαία να βαπτισθεί εκ νέου στο κακόδοξο βάπτισμα του Αρείου. Μη μπορώντας να την πείσει, διέταξε το βάπτισμα να γίνει κατά της θέλησής της από τον Επίσκοπο του Μιλάνου, ο οποίος ήταν επίσης Άρειος. Όταν αυτή η Ορθόδοξη γυναίκα βγήκε από τον βάπτισμα, ζήτησε δύο νομίσματα από τον υπηρέτη της και τα έδωσε στον Επίσκοπο λέγοντας: «Λάβε την πληρωμή σου για το δημόσιο λουτρό με το οποίο με έπλυνες», βλασφημώντας έτσι με αυτά τα λόγια το αρειανικό βάπτισμα. Όταν η Σουνιγίλδα το έμαθε, διέταξε αμέσως να καεί αυτή η ευλογημένη γυναίκα. Ο σύζυγός της, φοβούμενος τον πόνο της φωτιάς, πήγε αυτοβούλως και βαπτίστηκε εκ νέου με το βάπτισμα του Αρείου. Αργότερα, ενώ καθόταν πάνω σε άλογο και κατευθυνόταν προς οίκο προσευχής και βρέθηκε έξω από την πόλη, ο άθλιος χτυπήθηκε από αστραπή που κατέβηκε από τον ουρανό. Έτσι με αυτή τη δοκιμασία έμαθε ότι η οργή και η κρίση του Θεού ήρθαν εναντίον του πιο δυνατά από τη φθαρτή φωτιά με την οποία καήκε η γυναίκα του.

Σημειώσεις:

1. Παρακάτω δίνονται τρεις αξιόπιστες μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων:

Βίκτωρ ο Βιτένσης, αξιόπιστη πηγή για αυτά τα γεγονότα λίγο μετά την εμφάνισή τους, διηγείται τα εξής:

«Ας βιαστούμε να γνωστοποιήσουμε, προς δόξα του Θεού, τι συνέβη στην Τιπάζα, πόλη της Μεγάλης Μαυριτανίας. Όταν οι κάτοικοι είδαν ότι ένας Άρειος επίσκοπος είχε τοποθετηθεί στην πόλη τους από τον υπάλληλο του Κυρίλλου για την καταστροφή των ψυχών τους, όλοι επιβιβάστηκαν σε πλοίο και κατέφυγαν στην Ισπανία, αφήνοντας μόνο λίγους πίσω, που δεν μπορούσαν να βρουν πλοία να τους μεταφέρουν. Αυτοί οι τελευταίοι προσπαθήθηκαν να μεταστραφούν στον Αρειανισμό από τον επίσκοπο, πρώτα με ευγένεια και μετά με απειλές. Αυτοί, όμως, παραμένοντας δυνατοί στον Κύριο, όχι μόνο γελούσαν ειρωνικά για την παράνοια του συμβούλου τους, αλλά και συγκεντρωμένοι σε ένα σπίτι, άρχισαν να τελούν δημόσια τα Θεία Μυστήρια. Όταν το έμαθε ο επίσκοπος, έστειλε μυστικά αναφορά στην Καρχηδόνα. Ο Ουνέριχος, όταν ενημερώθηκε, έστειλε θυμωμένος έναν κόμη στην Τιπάζα, με εντολή να κόψει τις γλώσσες και τα δεξιά χέρια των παραβατών στη μέση της Αγοράς, μπροστά σε όλη την επαρχία. Η εντολή εκτελέστηκε, αλλά μέσω του Αγίου Πνεύματος, αυτοί μιλούσαν και συνεχίζουν να μιλούν όπως πριν. Όποιος θέλει να είναι άπιστος, ας πάει τώρα στην Κωνσταντινούπολη, όπου θα βρει έναν από αυτούς, τον υποδιάκονο Ρεπάρατο, να συνομιλεί χωρίς εμπόδιο. Γι’ αυτό θεωρείται ιδιαίτερα σεβαστός και η αυτοκράτειρα τον τιμά με τη μέγιστη εκτίμηση.»

Ο Πάπας Γρηγόριος ο Μέγας γράφει στους Διάλογους του (Βιβλίο 3, Κεφ. 32) για ορισμένους Επισκόπους της Αφρικής, στους οποίους οι Βάνδαλοι, Άρειοι αιρετικοί, έκοψαν τις γλώσσες τους για την υπεράσπιση της Ορθόδοξης πίστης, και ωστόσο μιλούσαν όπως πριν:

«Ο ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ: Ομοίως, κατά τον καιρό του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού, όταν οι Βάνδαλοι, Άρειοι αιρετικοί, δίωκαν σφοδρά την Καθολική πίστη, ορισμένοι Επίσκοποι, παραμένοντας σταθεροί, εξετάστηκαν δημόσια: όταν ο βασιλιάς των Βανδάλων είδε ότι δεν μπορούσε ούτε με λόγια ούτε με δώρα να τους κάνει να δεχτούν τη δική του αιρετική θρησκεία, σκέφτηκε ότι με τα βασανιστήρια ίσως τα καταφέρει: και γι’ αυτό, όταν διέταξε να μην μιλούν υπερασπιζόμενοι την αλήθεια και εκείνοι αρνήθηκαν να υπακούσουν, για να μην φαίνεται ότι με τη σιωπή συναινούν στην κακή αίρεση, σε μεγάλη οργή διέταξε να τους κοπεί η γλώσσα από τη ρίζα. Ένα θαυμαστό γεγονός, γνωστό όμως σε πολλούς ηλικιωμένους: μιλούσαν τέλεια αργότερα, όπως και πριν, όταν είχαν τις γλώσσες τους ασφαλείς.»

Αινέας της Γάζας, πλατωνικός φιλόσοφος, περιγράφει με ακρίβεια τις παρατηρήσεις του για τους αφρικανικούς παθόντες:

«Τους είδα ο ίδιος, τους άκουσα να μιλούν. Διερεύνησα επιμελώς πώς μπορούσε να σχηματιστεί τέτοιος αρθρωτός λόγος χωρίς όργανο ομιλίας. Χρησιμοποίησα τα μάτια μου για να ελέγξω την αναφορά των αυτιών μου. Άνοιξα το στόμα τους και είδα ότι η γλώσσα είχε κοπεί πλήρως από τη ρίζα, μια επέμβαση που οι ιατροί θεωρούσαν γενικά θανατηφόρα.»

Η μαρτυρία του Αινέα της Γάζας επιβεβαιώνεται από την επ’ αόριστον διαταγή του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού και από τον Κόμη Μαρκελλίνο στη χρονογραφία της εποχής του. Όλοι αυτοί ζούσαν μέσα σε ένα αιώνα και αναφέρονται στην προσωπική τους γνώση ή στη δημόσια φήμη για την αλήθεια ενός θαύματος, το οποίο επαναλήφθηκε σε αρκετές περιπτώσεις, εμφανίστηκε στον κόσμο και εξετάστηκε επί σειρά ετών με γαλήνια προσοχή στις αισθήσεις. Αυτό θεωρήθηκε γενικά όχι μόνο θαύμα, αλλά το πιο αξιοσημείωτο μετά τους αποστολικούς χρόνους. Η ποικιλία των μαρτύρων και η συνέπεια των μαρτυριών τους σε όλα τα ουσιώδη σημεία του δίνουν αξιοπιστία που λίγα φαινομενικά υπερφυσικά γεγονότα έχουν.

2. Η παράδοση λέει ότι ονομαζόταν Ανθούσα και είχε βαπτιστεί αρχικά από τον Άγιο Αμβρόσιο του Μιλάνου.