Όσιος Συμεών ο Παλαιός, 26 Ιανουαρίου
Τὸν χοῦν παλαιὲ Συμεὼν ἀπεξύσω,
Ἐχθροῦ παλαιοῦ λεπτύνας εἰς χοῦν κάραν.
Ο Όσιος Συμεών, από την παιδική του ηλικία είχε έφεση προς την άσκηση και γι' αυτό αποσύρθηκε στο ορός Αμανόν και ζούσε μέσα σε μια σπηλιά. Η ζωή του εκεί ήταν πολύ ασκητική και δεν έτρωγε ούτε καν λίγο ψωμί. Τρεφόταν με χορτάρια της ερήμου.
Από την έρημο πήγε στο όρος Σινά, για να προσκυνήσει τους τόπους όπου κατέβηκε ο Θεός. Εκεί κλείστηκε σε μια σπηλιά, όπου κρύφτηκε ο Μωυσής, και έμεινε μπρούμυτα επτά μέρες, νηστικός και προσευχόμενος. Σηκώθηκε μόνο όταν άκουσε φωνή να του λέει να σηκωθεί και να φάει τρία μήλα, που ήλθαν μπροστά του με θαυματουργικό τρόπο.
Όταν επέστρεψε στο Σινά, έκτισε δύο μοναστήρια και απεβίωσε ειρηνικά.
Τη βιογραφία του Οσίου Συμεών έγραψε ο Κύρου Θεοδώρητος (βλ. Φιλόθεος Ιστορία αριθμ. 6).
Από τον Επίσκοπο Θεοδώρητο της Κύρου στη Συρία
Εάν κάποιος παραλείψει σκόπιμα τον Αρχαίο Συμεών* και αφήσει τη μνήμη της φιλοσοφίας του να χαθεί, χωρίς αμφιβολία θα κατηγορηθεί για αδικία και κακεντρέχεια, αφού δεν επιθυμεί να επαινέσει ό,τι αξίζει επαίνου ούτε να προσφέρει προς μίμηση ό,τι είναι άξιο αγάπης σε όσους επιθυμούν να ωφεληθούν. Εγώ, όχι από φόβο για κατηγορία αλλά από επιθυμία να επαινέσω, θα διηγηθώ τη ζωή αυτού του ανθρώπου.
Έζησε για όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μπορούσε αγκαλιάζοντας την ερημιτική ζωή και κατοικώντας σε μια μικρή σπηλιά· δεν έλαβε καμία παρηγοριά από ανθρώπους, καθώς επέλεξε να ζήσει μόνος του, αλλά μιλούσε αδιάκοπα με τον Θεό του σύμπαντος. Τροφή του ήταν τα βρώσιμα φυτά. Αυτός ο μόχθος του χάρισε και τη δωρεά της άφθονης χάρης από ψηλά, μέχρι και το σημείο να έχει εξουσία επάνω στα πιο άγρια και τρομερά ζώα. Αυτό έγινε φανερό όχι μόνο στους ευσεβείς αλλά και στους άπιστους Ιουδαίους.
Λόγω κάποιας ανάγκης, αυτοί ταξίδευαν προς ένα από τα οχυρά που βρίσκονταν έξω από τη δική μας κατοικημένη περιοχή. Ένας δυνατός κατακλυσμός έπεσε, ένας σφοδρός άνεμος χτύπησε, και χάθηκαν, ανίκανοι να δουν μπροστά τους· περιπλανήθηκαν στην έρημο, χωρίς να βρουν ούτε χωριό, ούτε σπηλιά, ούτε ταξιδιώτη. Σαν ναυαγοί στη μέση του ωκεανού, βρέθηκαν στη σπηλιά του θεοσεβή Συμεών και είδαν έναν άνθρωπο βρώμικο και φθαρμένο να φορά έναν τριχωτό μανδύα από τρίχες κατσίκας.
Μόλις τους είδε, τους χαιρέτησε – γιατί ήταν ευγενικός – και τους ρώτησε τον λόγο της επίσκεψής τους. Εκείνοι του διηγήθηκαν την ιστορία τους και του ζήτησαν να τους υποδείξει τον δρόμο για το οχυρό. Εκείνος απάντησε: «Περιμένετε και θα σας δώσω αμέσως οδηγούς για να σας δείξουν τον δρόμο που ζητάτε». Υπάκουσαν και ξεκουράστηκαν.
Ενώ κάθονταν, έφτασαν δύο λιοντάρια, όχι άγρια, αλλά σαν να υποτάσσονταν στον αφέντη τους και να υποδήλωναν τη δουλικότητά τους· με μια κίνηση, ο Συμεών τους διέταξε να συνοδεύσουν τους άνδρες και να τους δείξουν τον δρόμο που είχαν χάσει.
Ας μην θεωρήσει κανείς αυτή την ιστορία μύθο, καθώς έχω μάρτυρες για την αλήθεια της, τους κοινούς εχθρούς της αλήθειας – γιατί αυτοί που ευεργετήθηκαν από αυτό το καλό έργο επέμειναν να το εξιστορούν. Αυτό μου το διηγήθηκε ο μέγας Ιάκωβος, που είπε ότι ήταν παρών όταν αυτοί διηγήθηκαν το θαύμα στον εμπνευσμένο Μάρων. Εάν κάποιος δεν πιστεύει τους Ιουδαίους που μαρτυρούν ένα χριστιανικό θαύμα, πώς να μη χαρακτηριστεί εύλογα πιο άπιστος κι από τους Ιουδαίους – αν, ενώ οι εχθροί υποκύπτουν και παραδέχονται τη λάμψη της αλήθειας, αυτοί που θεωρούνται καλοπροαίρετοι και πιστοί δεν πιστεύουν ούτε καν τους εχθρούς τους όταν μαρτυρούν τη δύναμη της χάρης;
Ως αποτέλεσμα τέτοιων θαυμάτων, αυτός ο άνθρωπος του Θεού έγινε διάσημος και προσέλκυσε πολλούς από τους γειτονικούς βαρβάρους – αυτή η έρημος κατοικείται από εκείνους που υπερηφανεύονται ότι είναι απόγονοι του Ισμαήλ.
Αναζητώντας και πάλι ησυχία, αναγκάστηκε να αφήσει τη σπηλιά του. Στο τέλος ενός μεγάλου ταξιδιού έφτασε στο βουνό που λέγεται Αμανός· αυτό το βουνό, που προηγουμένως ήταν γεμάτο με πολυθεϊστική τρέλα, το καλλιέργησε με πολλά θαύματα κάθε είδους και φύτεψε την ευσέβεια που τώρα ασκείται σε αυτό. Αλλά το να διηγηθώ όλα τα θαύματα θα ήταν εξαιρετικά επίπονο και ίσως αδύνατο για μένα. Θα αναφέρω μόνο ένα, προσφέροντάς το ως εικόνα του τρόπου με τον οποίο επιτελούσε θαύματα όπως οι Απόστολοι και οι Προφήτες, και θα αφήσω τους αναγνώστες μου να σχηματίσουν από αυτό μια έννοια της δύναμης της χάρης που είχε λάβει.
Ήταν καλοκαίρι και εποχή θερισμού, και τα δεμάτια μεταφέρονταν στο αλώνι. Κάποιος, δυσαρεστημένος με τους νόμιμους καρπούς του μόχθου του και επιθυμώντας τους καρπούς του άλλου, έκλεψε από τα δεμάτια του γείτονά του και προσπάθησε με αυτά να αυξήσει τη δική του στοίβα. Αλλά αμέσως η Θεότητα έδωσε ετυμηγορία κατά της κλοπής: κεραυνός έπεσε και το αλώνι τυλίχθηκε στις φλόγες.
Αυτός ο ατυχής πήγε στον άνθρωπο του Θεού, που κατοικούσε κοντά στο χωριό, και του διηγήθηκε την καταστροφή, προσπαθώντας να κρύψει την κλοπή. Αλλά όταν του ζητήθηκε να πει την αλήθεια, ομολόγησε την κλοπή – γιατί η συμφορά τον ανάγκασε να κατηγορήσει τον εαυτό του. Ο άνθρωπος του Θεού του διέταξε να σταματήσει την τιμωρία με το να τερματίσει την αδικία. «Γιατί αν,» είπε, «επιστρέψεις αυτά τα δεμάτια, αυτή η φωτιά που στάλθηκε από τον Θεό θα σβήσει».
Και έτσι μπορούσε κανείς να δει τον άνδρα να τρέχει και να επιστρέφει τα κλεμμένα δεμάτια στον άνδρα που είχε αδικήσει, και η φωτιά να σβήνει χωρίς νερό μέσω της προσευχής και της μεσιτείας του ευσεβούς γέροντα. Αυτό το γεγονός γέμισε όχι μόνο τους τοπικούς κατοίκους με δέος αλλά έκανε και ολόκληρη την πόλη – εννοώ την Αντιόχεια, γιατί σε αυτήν υπάγεται το μέρος – να σπεύσει εκεί. Ο ένας ζητούσε να απαλλαγεί από δαιμονική μανία, ο άλλος από έναν πυρετό, κάποιος άλλος για θεραπεία από κάποιο άλλο πρόβλημα. Χωρίς φειδώ, προσέφερε τα ρεύματα της χάρης που κατοικούσε μέσα του.
Όμως, επιθυμώντας και πάλι ησυχία, συνέλαβε την ιδέα να αποσυρθεί στο Όρος Σινά. Όταν το έμαθαν πολλοί εξαιρετικοί άνδρες που επιδίωκαν την ίδια φιλοσοφία, συγκεντρώθηκαν επιθυμώντας να μοιραστούν το ταξίδι μαζί του. Μετά από πολλές ημέρες ταξιδιού, όταν έφτασαν στην έρημο των Σοδόμων, είδαν από μακριά τα χέρια ενός ανθρώπου να εκτείνονται προς τα πάνω μέσα από τα βάθη, και αρχικά υποψιάστηκαν δαιμονική απάτη· αλλά όταν, μετά από ειλικρινή προσευχή, εξακολουθούσαν να βλέπουν το ίδιο πράγμα, ξεκίνησαν προς το σημείο και είδαν μια μικρή τρύπα σαν αυτές που φτιάχνουν οι αλεπούδες όταν κατασκευάζουν φωλιές για τον εαυτό τους. Δεν είδαν όμως κανέναν να εμφανίζεται εκεί.
Ακούγοντας τον ήχο των βημάτων, ο άνθρωπος που είχε τα χέρια του εκτεταμένα κρύφτηκε μέσα στο λαγούμι. Ο γέροντας έσκυψε και τον παρακάλεσε επίμονα να του επιτραπεί να τον δει, αν είχε ανθρώπινη φύση και δεν ήταν κάποιος απατηλός δαίμονας που εφεύρε αυτήν την εμφάνιση. «Γιατί εμείς», είπε, «στην επιδίωξή μας για την ασκητική ζωή και την επιθυμία για ησυχία, περιπλανιόμαστε σε αυτή την έρημο, επιθυμώντας να λατρέψουμε τον Θεό των πάντων στο Όρος Σινά, στο οποίο έκανε την εμφάνισή του για να δώσει τις πλάκες του Νόμου στον δούλο του, Μωυσή – όχι ότι πιστεύουμε ότι η Θεότητα περιορίζεται σε έναν τόπο (γιατί ακούμε να λέει, ‘Γεμίζω τον ουρανό και τη γη, λέει ο Κύριος’, και ‘Περικλείει τον κύκλο της γης και τους κατοίκους της σαν ακρίδες’), αλλά επειδή, για όσους αγαπούν ένθερμα, όχι μόνο είναι τριπλά επιθυμητός ο αγαπημένος τους, αλλά αγαπητοί είναι και οι τόποι που έχουν τιμηθεί από την παρουσία τους και τη συχνότητά τους».
Καθώς ο γέροντας μιλούσε κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο άνθρωπος που είχε κρυφτεί σηκώθηκε από το λαγούμι. Ήταν άγριος στην όψη, με ατημέλητα μαλλιά, ρυτιδωμένο πρόσωπο, τα άκρα του σώματός του μειωμένα σε σκελετό, ντυμένος με μερικά βρώμικα κουρέλια ραμμένα μαζί με φύλλα φοινίκων. Αφού τους καλωσόρισε και τους έδωσε την ευλογία της ειρήνης, ρώτησε ποιοι ήταν, από πού είχαν έρθει και πού πήγαιναν.
Ο γέροντας απάντησε στις ερωτήσεις του και τον ρώτησε με τη σειρά του από πού είχε έρθει και γιατί είχε επιλέξει αυτόν τον τρόπο ζωής. «Κι εγώ είχα την ίδια επιθυμία,» είπε, «που σας κάνει να αναχωρήσετε. Είχα έναν φίλο να μοιραστεί αυτό το ταξίδι, ο οποίος ήταν ομοϊδεάτης και είχε τον ίδιο στόχο όπως εγώ. Είχαμε δεσμεύσει ο ένας τον άλλον με όρκο να μην αφήσουμε ούτε καν ο θάνατος να διαλύσει τη συντροφιά μας. Τώρα, συνέβη αυτός να έρθει στο τέλος της ζωής του κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, σε αυτό το μέρος.
Δεσμευμένος από τον όρκο, έσκαψα όσο καλύτερα μπορούσα και κατέθεσα το σώμα του στον τάφο. Δίπλα σε αυτόν τον τάφο έσκαψα και έναν άλλο για τον εαυτό μου, και εδώ περιμένω το τέλος της ζωής και προσφέρω στον Κύριο τη συνήθη λειτουργία. Ως τροφή έχω τις χουρμάδες που μου έφερε κάποιος αδελφός, τον οποίο είχε αναθέσει να με προμηθεύει ο Προστάτης μου».
Καθώς έλεγε αυτά, εμφανίστηκε από μακριά ένας λέοντας. Εκείνοι που ήταν με τον γέροντα γεμίστηκαν με φόβο, αλλά όταν ο άνθρωπος που καθόταν στο λαγούμι το είδε, στάθηκε και έκανε μια κίνηση στον λέοντα να περάσει από την άλλη πλευρά. Αυτό υπάκουσε αμέσως και έφερε την αγέλη των χουρμάδων. Στη συνέχεια γύρισε και επέστρεψε, και από μακριά έπεσε κάτω και κοιμήθηκε. Έτσι, εκείνος μοίρασε τους χουρμάδες σε όλους τους άλλους και συνδέθηκε μαζί τους σε προσευχή και ψαλμωδία. Στο τέλος της λειτουργίας, το πρωί, αποχαιρέτησε τους συνταξιδιώτες του και τους έστειλε στο δρόμο, γεμάτους δέος από αυτή την καινούργια θεαματική σκηνή.
Αν κάποιος δεν πιστεύει όσα είπα, ας θυμηθεί τη ζωή του μεγάλου Ηλία και τη διακονία των κορακιών που του έφερναν τακτικά ψωμί το πρωί και κρέας το βράδυ. Είναι εύκολο για τον Δημιουργό του σύμπαντος να επινοήσει όλους τους τρόπους για να φροντίσει τους δικούς του: έτσι προστάτευσε τον Ιωνά για τρεις ημέρες και νύχτες στην κοιλιά του κήτους, έκανε τους λέοντες στη λάκκα να γεμίσουν με δέος τον Δανιήλ, και έκανε τη φωτιά χωρίς ζωή να ενεργεί λογικά, φωτίζοντας εκείνους που ήταν μέσα ενώ καίγοντας εκείνους που ήταν έξω. Αλλά κάνω κάτι περιττό προσφέροντας αποδείξεις για τη δύναμη του Θεού.
Είναι γνωστό ότι, όταν έφτασαν στο όρος που επιθυμούσαν, αυτός ο υπέροχος γέρος, ακριβώς στο σημείο όπου ο Μωυσής αξιώθηκε να δει τον Θεό και τον αντίκρισε όσο ήταν δυνατό για την ανθρώπινη φύση, γονάτισε και δεν σηκώθηκε μέχρι να ακούσει μια θεία φωνή να του αναγγέλλει την ευνοία του Κυρίου. Είχε περάσει ολόκληρος ο κύκλος μιας εβδομάδας σκυμμένος έτσι, χωρίς να πάρει τροφή, όταν η φωνή ήχησε και τον προσκάλεσε να πάρει ό,τι του προσφέρεται και να το φάει με χαρά. Απλώνοντας το χέρι του, βρήκε τρία μήλα και, αφού τα έφαγε κατά τις οδηγίες του προσφέροντος, αντέκτησε όλη του την δύναμη και, όπως ήταν φυσικό, καλωσόρισε τους συντρόφους του με χαρά στην καρδιά.
Έτσι γύρισε στο σπίτι γεμάτος χαρά και θρίαμβο, έχοντας ακούσει θεία φωνή και απολαύσει τροφή που ήταν επίσης δώρο από τον Θεό.
Κατά την επιστροφή του, έχτισε δύο φιλοσοφικά καταλύματα: το ένα στην κορυφή του όρους που αναφέραμε παραπάνω, το άλλο στους πρόποδες του όρους κάτω από αυτό. Συναγόρευσε αθλητές αρετής σε κάθε ένα από αυτά και ήταν ο γυμναστής και των δύο ομάδων - διδάσκοντας τους επιθέσεις του αντιπάλου και του εχθρού, υποσχόμενος την εύνοια του Διαιτητή, παρακινώντας τους να έχουν αυτοπεποίθηση, γεμίζοντας τους με πνεύμα, και λέγοντας τους να είναι ταπεινοί απέναντι στους άλλους ανθρώπους, ενώ τους παρακινούσε να δείξουν αυτοπεποίθηση απέναντι στον εχθρό. Τέτοια ήταν η διδασκαλία και η ζωή του, και τέτοια τα θαύματα που επιτέλεσε, καθώς εκπέμπει λάμψεις κάθε είδους, όταν έφτασε στο τέλος της ζωής του από κόπο και μετανάστευσε στη ζωή χωρίς γήρας ή λύπη, αφήνοντας πίσω ακατανίκητη δόξα και μνήμη αειφόρο. Η ευλογία του, όσο ήταν ζωντανός, απολαύθηκε από τη μακαρία και τρισμακάριστη μητέρα μου, η οποία συχνά μου διηγούνταν πολλές από τις ιστορίες γι’ αυτόν. Και εγώ τώρα παρακαλώ να αποκτήσω την ισχυρή μεσιτεία του, και γνωρίζω ότι θα την αποκτήσω· διότι αυτός θα μου χορηγήσει την αίτησή μου, μιμούμενος την αγάπη του Κυρίου για τους ανθρώπους.
