Αγία Φελικίτα της Ρώμης, 23 Νοεμβρίου
Η Αγία Φελικίτα της Ρώμης (περ. 101 – 165), επίσης γνωστή ως Felicity, είναι αγία και περιλαμβάνεται μεταξύ των Χριστιανών μαρτύρων. Εκτός από το όνομά της, το μόνο που γνωρίζουμε με βεβαιότητα για τη μάρτυρα αυτή είναι ότι ετάφη στο Νεκροταφείο του Μάξιμου, στην οδό Via Salaria, στις 23 Νοεμβρίου. Ωστόσο, ένας θρύλος την παρουσιάζει ως μητέρα των επτά μαρτύρων των οποίων η εορτή τιμάται στις 10 Ιουλίου. Η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζει το μαρτύριό τους στις 25 Ιανουαρίου.
Ο θρύλος της Αγίας Συμφωρόσας είναι πολύ παρόμοιος και οι Πράξεις τους μπορεί να έχουν συγχέει. Η Φελικίτα θεωρούνταν προστάτιδα των ασθενών και της ίασης. Ίσως, μάλιστα, να πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο. Αυτή η Φελικίτα δεν είναι η ίδια με την βορειοαφρικανή Felicitas που μαρτύρησε μαζί με την Περπέτουα.
Η εορτή της Φελικίτας της Ρώμης αναφέρεται για πρώτη φορά στο Martyrologium Hieronymianum ως 25 Ιανουαρίου. Από πολύ νωρίς, η μνήμη της ως μάρτυρος εορταζόταν μεγαλοπρεπώς στη Ρωμαϊκή Εκκλησία, όπως αποδεικνύει το γεγονός ότι ο Άγιος Γρηγόριος ο Μέγας κήρυξε ομιλία στη βασιλική που υψωνόταν πάνω από τον τάφο της εκείνη την ημέρα. Το σώμα της αναπαυόταν στην κατακόμβη του Μάξιμου στη Via Salaria· σε αυτό το νεκροταφείο, όλοι οι ρωμαϊκοί κατάλογοι ή οδηγοί των τάφων των μαρτύρων τοποθετούσαν τον τάφο της σε εκκλησία επάνω από την κατακόμβη. Η κρύπτη όπου είχε ταφεί αργότερα μετατράπηκε σε υπόγειο παρεκκλήσι και ανακαλύφθηκε ξανά το 1885.
Στους πρώιμους Μεσαιωνικούς χρόνους υπήρχε παρεκκλήσι προς τιμήν της Φελικίτας σε παλαιό ρωμαϊκό κτίσμα, κοντά στα ερείπια των Λουτρών του Τίτου.
Μερικά από τα λείψανά της φυλάσσονται στην εκκλησία των Καπουτσίνων στο Montefiascone (Τοσκάνη). Άλλα βρίσκονται στην εκκλησία της Santa Susanna στη Ρώμη.
Σύνδεση με τους επτά μάρτυρες της 10ης Ιουλίου
Επτά μάρτυρες —που, πιθανόν σε διαφορετικά έτη, ετάφησαν σε τέσσερα διαφορετικά ρωμαϊκά νεκροταφεία— τιμώνται από κοινού στις 10 Ιουλίου:
Άγιοι Αλέξανδρος, Βιτάλις και Μαρτιάλης (Νεκροταφείο των Ιορδανών, Via Salaria)
Άγιος Ιανουάριος (Νεκροταφείο του Πρατέξτατου, Via Appia)
Άγιοι Φήλιξ και Φίλιππος (Νεκροταφείο της Πρισκίλλας, Via Salaria)
Άγιος Σιλβανός ή Σιλβάνος (Νεκροταφείο του Μάξιμου, Via Salaria)
Η παλιότερη καταγραφή των ρωμαϊκών εορτών των μαρτύρων, γνωστή ως Depositio Martyrum από την εποχή του Πάπα Λιβέριου (μέσα 4ου αιώνα), αναφέρει αυτούς τους επτά μαρτύρες ως εορταζόμενους στις 10 Ιουλίου στις τέσσερις διαφορετικές κατακόμβες όπου βρίσκονταν τα σώματά τους. Στο όνομα του Σιλβανού αναφέρεται ότι το σώμα του «κλοπήθηκε από τους Νοβατιανούς» (latin: hunc Silvanum martyrem Novatiani furati sunt). Δεν αναφέρεται ότι ήταν αδελφοί.
Ο τάφος του Αγίου Ιανουαρίου στην κατακόμβη του Πρατέξτατου χρονολογείται στο τέλος του 2ου αιώνα, επομένως, αν τα μαρτύρια είναι πράγματι συνδεδεμένα, πρέπει να έχουν συμβεί κατά την εποχή του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου.
Ένας από τους επτά μαρτύρες, ο Άγιος Μαρτιάλης (Martialis, Marziale), τιμάται ως προστάτης Άγιος στην Τοριτσέλα Πελίγκνα (Abruzzo, Ιταλία) και στην Isca sullo Ionio (Καλαβρία, Ιταλία), με εορτή στις 10 Ιουλίου.
Μέχρι την αναθεώρηση του 1969, το Γενικό Ρωμαϊκό Ημερολόγιο χαρακτήριζε αυτούς τους επτά μαρτύρες ως «Οι Επτά Άγιοι Αδελφοί», και ορισμένοι παραδοσιακοί Καθολικοί συνεχίζουν να τους τιμούν με αυτή την ονομασία.
Θρύλος της Φελικίτας και των Επτά Αγίων Αδελφών
Η Αγία Φελικίτα (ή Felicity) φέρεται ότι ήταν μια πλούσια και ευσεβής χήρα Χριστιανή, μητέρα επτά γιων. Αφιέρωσε τη ζωή της στο φιλανθρωπικό έργο και με το παράδειγμά της μετέτρεψε πολλούς στο Χριστιανισμό. Αυτοί οι ειδωλολατρικοί ιερείς οργίστηκαν και κατήγγειλαν την ίδια και τα παιδιά της στον Αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο. Οι ιερείς ζητούσαν να θυσιάσουν θεούς· ο Αυτοκράτορας συμφώνησε και παρουσιάστηκε ενώπιόν της ο Πούμπλιος, ο Προφέκτης της Ρώμης. Προσπάθησε με παρακλήσεις και απειλές να την κάνει να προσκυνήσει τους θεούς, αλλά απέτυχε — και οι επτά γιοι της, ακολουθώντας το παράδειγμά της, επίσης αρνήθηκαν.
Παραδόθηκαν σε τέσσερις δικαστές, οι οποίοι τους επέβαλαν διαφορετικά βασανιστήρια και θανάτους, αντιστοιχώντας σε διαφορετικούς τόπους ταφής. Η Φελικίτα ζήτησε μόνο από τον Θεό να μην πεθάνει πριν από τους γιους της, ώστε να μπορεί να τους ενθαρρύνει κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων και μέχρι το μαρτύριό τους, για να μη λυγίσουν στην πίστη. Με χαρά τους συντρόφευσε έναν‑έναν, παρακολουθώντας το θάνατό τους. Οι παραδόσεις λένε ότι:
ο Ιανουάριος, ο πρωτότοκος, μαστιγώθηκε μέχρι θανάτου,
ο Φήλιξ και ο Φίλιππος χτυπήθηκαν με ράβδους,
ο Σιλβανός ρίχτηκε από γκρεμό,
και οι τρεις μικρότεροι — Αλέξανδρος, Βιτάλις και Μαρτιάλης — αποκεφαλίστηκαν.
Μετά από κάθε εκτέλεση, της δόθηκε η ευκαιρία να αρνηθεί την πίστη της, αλλά αρνήθηκε κάθε φορά. Στο τέλος υπέστη και η ίδια μαρτύριο. Κάποιες κοινότητες, κυρίως στις ΗΠΑ, συνεχίζουν να γιορτάζουν τον Άγιο Μαρτιάλη στις 10 Ιουλίου ή κοντά σε αυτή την ημερομηνία.
Κατά τις παραδόσεις, πέθαναν και μαρτύρησαν στη Ρώμη περίπου το 164 μ.Χ. Η Φελικίτα ετάφη στην κατακόμβη του Μάξιμου στη Via Salaria, δίπλα στον Άγιο Σιλβανό. Λένε ότι «πέθανε οκτώ φορές»: μία φορά με κάθε γιο της και τέλος η ίδια. Η κοινή εορτή τους γίνεται στις 25 Ιανουαρίου.
Προέλευση του Θρύλου
Οι Πράξεις που διηγούνται την ιστορία των επτά μαρτύρων ως γιων της Φελικίτας υπήρχαν, σε κάποιες μορφές, ήδη τον 6ο αιώνα, αφού ο Πάπας Γρηγόριος Α’ αναφέρεται σε αυτούς στις Homiliæ του πάνω στα Ευαγγέλια. Σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι η αρχική μορφή των Πράξεων προέρχεται μάλλον από ελληνικό πρωτότυπο και ότι ορισμένες λεπτομέρειες της ιστορίας ενδέχεται να μην είναι απολύτως ακριβείς. Αν η Φελικίτα ήταν πραγματικά η μητέρα των επτά μαρτύρων της 10ης Ιουλίου, τότε προκαλεί απορία ότι το όνομά της δεν αναφέρεται στο γνωστό ρωμαϊκό ημερολόγιο του 4ου αιώνα.
Ο τάφος του Αγίου Σιλβανού, ενός από τους επτά μαρτύρες της 10ης Ιουλίου, βρισκόταν δίπλα σε εκείνον της Αγίας Φελικίτας· είναι πολύ πιθανό ότι η παράδοση σύντομα συνέδεσε τους επτά μάρτυρες της 10ης Ιουλίου ως «γιους της Φελικίτας», δημιουργώντας έτσι τη βάση για τις υπάρχουσες Πράξεις.
