Άγιος Ανδρέας Σαγούνας, Μητροπολίτης Τρανσυλβανίας, 30 Νοεμβρίου
Με την καθοδήγηση των τοπικών Ιησουϊτών, ο Ναούμ είχε αποφασίσει να στραφεί η οικογένεια στον Ρωμαιοκαθολικισμό, ελπίζοντας να αποκτήσει καλύτερη κοινωνική θέση από αυτή που προοριζόταν για τους περισσότερους Ορθοδόξους υπηκόους των Αψβούργων. Ωστόσο, οι Σαγούνας, με παρότρυνση της Αναστασίας, συνέχισαν να παραμένουν Ορθόδοξοι κρυφά – ο μελλοντικός Μητροπολίτης και τα δύο αδέλφια του πιθανότατα ποτέ δεν ασκούσαν τον Καθολικισμό.
Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην Πέστη, όπου μελέτησε φιλοσοφία και νομικά στο Πανεπιστήμιο της Πέστης, φιλοξενήθηκε από τον θείο του Αθανάσιο, όπου επιφανείς λόγιοι εξέφραζαν ανησυχία για την εξαφάνιση του Ορθόδοξου ρουμανικού έθνους υπό την κυριαρχία των Αυστριακών, Καθολικών, Λουθηρανών και Καλβινιστών. Αποφασισμένος να αγωνιστεί για την Ορθοδοξία, αποδέχτηκε την πρόσκληση του Σέρβου επισκόπου Μαξίμ Μανούιλοβιτς (1829-1834) να μεταβεί στο Βρσατς της Σερβίας για να σπουδάσει θεολογία. Διακρίθηκε για τη γνώση και την αρετή του, γεγονός που οδήγησε τον Σέρβο Μητροπολίτη της Κάρολοβιτς, Στέφαν Στρατιμίροβιτς (1790-1836), να τον ορίσει καθηγητή στη Θεολογική Σχολή και προσωπικό του γραμματέα.
Στις 1 Νοεμβρίου 1833, σε ηλικία είκοσι πέντε ετών, ο Αναστάσιος έγινε μοναχός στη Σέρβικη Μονή Χόποβο και κουρεύτηκε με το όνομα Ανδρέας. Ο Μητροπολίτης Στέφαν Στρατιμίροβιτς τον χειροτόνησε διάκονο στις 2 Φεβρουαρίου 1834 και πρεσβύτερο στις 29 Ιουνίου 1837. Λόγω της μόρφωσης και της αρετής του, ορίστηκε επίσης γραμματέας και ηγούμενος των μονών Ζαζάκ, Μπεσένoβο, Χόποβο και Κοβίλγε.
Το 1846, μετά το θάνατο του Ρουμάνου επισκόπου της Σίμπιου, Βασίλε Μόγκα, ο Σέρβος Ορθόδοξος Μητροπολίτης της Κάρολοβιτς, Ιωσήφ Ραγιάτσιτς, όρισε τον Αρχιμανδρίτη Ανδρέα Σαγούνα επίσκοπο-βικάριο της κενής Επισκοπής της Σίμπιου. Χειροτονήθηκε επίσκοπος στον Ορθόδοξο Καθεδρικό Ναό της Κάρολοβιτς, με σκοπό να φέρει όλους τους Ρουμάνους της Τρανσυλβανίας πιο κοντά σε ό,τι είναι καλό και ανυψωτικό.
Ο Ανδρέας Σαγούνα συμμετείχε ενεργά στο επαναστατικό κίνημα των Ρουμάνων στην Τρανσυλβανία. Συνεπροεδρεύει στη Ρουμανική Εθνοσυνέλευση στο Μπλάι, στις 3/15 Μαΐου, όπου συντάχθηκε ένα πρόγραμμα με 16 εθνικο-πολιτικά αιτήματα. Στη συνέχεια, η Συνέλευση τον όρισε να ηγηθεί ομάδας Ρουμάνων διανοουμένων που μετέβησαν στη Βιέννη για να υποβάλουν το έγγραφο στην Αυτοκρατορική Αυλή. Ο ίδιος παρουσίασε το πρόγραμμα στον Αυτοκράτορα, ο οποίος τον διαβεβαίωσε ότι τα αιτήματα θα εξεταστούν. Ένα άλλο σημαντικό έργο στην ατζέντα του Μητροπολίτη ήταν η οργάνωση της Ρουμανικής Ορθόδοξης Εκπαίδευσης στην Τρανσυλβανία σε όλα τα επίπεδα.
Ο Μητροπολίτης Σαγούνα καθοδήγησε ολόκληρο το ρουμανικό εκπαιδευτικό σύστημα, ζητώντας από τους δασκάλους να γράφουν σχολικά βιβλία. Υπό την καθοδήγησή του ιδρύθηκαν σχεδόν 800 σχολεία στην Αρχιεπισκοπή της Σίμπιου, ένα εξαιρετικό επίτευγμα αν αναλογιστεί κανείς ότι τότε υπήρχαν μόνο 900 ενορίες. Αυτά τα σχολεία δεν συντονίζονταν από τις ουγγρικές αρχές, αλλά από την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Απόδειξη της σπουδαίας συμμετοχής του στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης βρίσκονται στις ποιμαντικές του επιστολές, όπου τόνιζε τη σημασία της ανέγερσης κτηρίων για σχολεία με θρησκευτικό χαρακτήρα.
Επιπλέον, ίδρυσε αρκετά ταμεία υπό την αιγίδα της Μητροπόλεως, μέσω των οποίων οι εργατικοί μαθητές λάμβαναν υποτροφίες. Κατόπιν συμβουλής του, ένας επιτυχημένος Μακεδο-Ρουμάνος δικηγόρος στη Βουδαπέστη, Εμανουήλ Γκότζου, ίδρυσε ταμείο για τη χορήγηση υποτροφιών σε μαθητές και εργάτες. Πάνω από 5000 υποτροφίες χορηγήθηκαν πριν από τη Μεγάλη Ένωση το 1918.
Ίδρυσε μια εκκλησιαστική τυπογραφία όπου εκτύπωσε πάνω από 200 βιβλία, καθώς και την εφημερίδα Telegraful Român, που εκδίδεται έως σήμερα, καθώς και τον Εκκλησιαστικό Οδηγό, ένα ημερολόγιο σε μορφή βιβλίου.
Αν και οι διοικητικές του δραστηριότητες κατείχαν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του, πάντα τηρούσε τους κανόνες της μοναχικής ζωής, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των συγχρόνων του.
Παρακολουθούσε τις ακολουθίες όλη την ημέρα, όχι μόνο τη Θεία Λειτουργία, αλλά και τους Όρθρους και τους Εσπερινούς. Διόρθωνε τα λάθη των μαθητών κατά τη διάρκεια της ακολουθίας για να τους διδάξει και να αποτρέψει την επανάληψή τους.
Σε συνέντευξή του, η Αγιότητά του Λαουρέντιου, Μητροπολίτης Τρανσυλβανίας, αναφέρθηκε στην αυστηρή προσέγγιση του Αγίου Ανδρέα Σαγούνα στην προσευχή. Προσευχόταν κάθε πρωί από τις 5 έως τις 7 και κανείς δεν είχε δικαίωμα να τον διακόψει. Ζούσε απλά και έτσι ήθελε να αφήσει αυτόν τον κόσμο. Επιθυμούσε να ταφεί στον αυλόγυρο της εκκλησίας στο Ράσιναρι, όπου είχε τελέσει τη Θεία Λειτουργία τόσες φορές, «χωρίς μεγαλοπρέπεια, χωρίς μουσική και χωρίς κήρυγμα», μόνο από έναν ιερέα, τον Ιερομόναχο Γερμανό Μπογκντάν, τον πνευματικό του. Η επιθυμία του έγινε πραγματικότητα. Ο Μητροπολίτης πέθανε στις 28 Ιουνίου 1873, δωρίζοντας την περιουσία του στην Αρχιεπισκοπή της Σίμπιου. Ωστόσο, Ρουμάνοι από όλη την Τρανσυλβανία ήρθαν στην κηδεία για να πουν αντίο σε αυτόν που φρόντιζε τα πνευματικά του παιδιά σαν αληθινός πατέρας.
Ο Μητροπολίτης Ανδρέας Σαγούνα ήταν βαθιά ευγνώμων στη μητέρα του για ό,τι του είχε προσφέρει: «Χρωστώ στη μητέρα μου όλη μου την αγάπη προς τον Θεό και την Ορθόδοξη πίστη μου, την πορεία που ακολούθησα στη ζωή μου (ιεροσύνη) και το πνεύμα αυτοθυσίας που υπήρξε πάντα το οδηγό μου σε όλα όσα έκανα μέχρι τώρα».
Λίγο μετά τον θάνατό του, οι αγρότες στην Τρανσυλβανία άρχισαν να τιμούν τον Μητροπολίτη Ανδρέα Σαγούνα ως άγιο, σύμφωνα με τον συγγραφέα Ιωάν Σλαβίτσι, με το πορτρέτο του να κρέμεται δίπλα στις εικόνες στα σπίτια τους. Για το παράδειγμά του και για ολόκληρη τη δραστηριότητά του, η Αγία Σύνοδος της Ρουμανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αποφάσισε, κατά τη συνεδρίαση της 20ης Ιουλίου 2012, να αγιοκατατάξει τον Μητροπολίτη Ανδρέα Σαγούνα και να προσθέσει το όνομά του στη μακριά λίστα των αγίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η επίσημη ανακήρυξη της αγιοκατάταξης πραγματοποιήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2011 στη Σίμπιου, και αποφασίστηκε να τον τιμούμε στις 30 Νοεμβρίου, μαζί με τον Απόστολο Ανδρέα, που έφερε την Χριστιανική πίστη στη ρουμανική γη.
