Άγιος Μελέτιος επίσκοπος του Ριαζάν, 14 Ιανουαρίου
Ο Άγιος Μελέτιος, επίσκοπος του Ριαζάν, ήταν ένας από τους τελευταίους κήρυκες του Αγίου Ευαγγελίου προς τον λαό της Σιβηρίας με όλη την αυτοθυσία ενός αληθινού ιεραποστόλου, εκοιμήθη στις 14 Ιανουαρίου 1900. Πέρασε σχεδόν τριάντα πέντε χρόνια ασκητικής εργασίας στη ανατολική Σιβηρία, διαδίδοντας το φως του Χριστού μεταξύ των ντόπιων Μπουριάτων, Τούνγκους και Γιακούτων. Το 1896, χειροτονήθηκε Επίσκοπος Ριαζάνης, όπου συνέχισε το ιεραποστολικό του έργο μέχρι τις τελευταίες ημέρες της αληθινά ασκητικής του ζωής.
Ο ΆγιοςΜελέτιος (Μιχαήλ Κοζμίτς Γιακίμοφ κατά κόσμον) καταγόταν από τη Μητρόπολη Βιάτκας και γεννήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 1835, γιος ενός ιερέα του χωριού. Ο πατέρας του πέθανε όταν ο Μιχαήλ ήταν μόλις ενός έτους, αφήνοντας τη μητέρα του να φροντίσει τα παιδιά σε μεγάλη φτώχεια. Παρά την ένδεια της οικογένειας και την κακή υγεία του Μιχαήλ, ολοκλήρωσε με επιτυχία τη βασική και μέση εκπαίδευση και, ως ένας από τους καλύτερους μαθητές στο σεμινάριο, κατάφερε να συνεχίσει τις σπουδές του στην Ακαδημία. Ήδη τότε η ψυχή του έλκετο από τη μοναξιά.
Μετά την αποφοίτησή του από το σεμινάριο, ο Μιχαήλ μίλησε με τον πρύτανη, Αρχιμανδρίτη Αμβρόσιο, Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως, ζητώντας να γίνει δεκτός στη μονή και να χειροτονηθεί. Το αίτημά του δεν έγινε αποδεκτό πλήρως, ωστόσο έγινε δεκτός στη μονή, αλλά δεν χειροτονήθηκε. Εκεί, εκπλήρωσε τις υπηρεσίες του στην κήρυξη και στην εργασία στη βιβλιοθήκη. Αργότερα, διορίστηκε καθηγητής Εκκλησιαστικής Ιστορίας και Εκκλησιαστικού ύμνου στο δημοτικό σχολείο της Βιάτκας.
Αργότερα, του ζητήθηκε να εποπτεύει τους μαθητές που διέμεναν στη μονή. Έμεινε στην ταπεινή θέση του νεαρού δόκιμου για ένα χρόνο. Τον Αύγουστο του 1858, εισήλθε στην Ακαδημία Καζάν και στις 1 Φεβρουαρίου 1859, χειροτονήθηκε με το όνομα Μελέτιος προς τιμήν του Αγίου Μελετίου Αντιοχείας (12 Φεβρουαρίου). Στις 16 Μαρτίου, χειροτονήθηκε διάκονος από τον Επίσκοπο Νικόδημο.
Με ΣΥΝΟΔΙΚΟ ΟΥΚΑΖ, στάλθηκε στο Μοναστήρι του Σωτήρος στην λίμνη Μπαϊκάλ στη Μητρόπολη Ιρκούτσκ (νοτιοανατολική Σιβηρία). Έφτασε στο μοναστήρι στις 23 Ιουνίου 1862 και άρχισε αμέσως το ευεργετικό του έργο μεταξύ των Μπουριάτων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το βάπτισμα πολλών ντόπιων, την ανέγερση εκκλησιών και τη δημιουργία χωριών για τους νεοβαπτισμένους (οι περισσότεροι από αυτούς ήταν νομάδες ή ημινομάδες). Τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς, ο Διάκονος Μελέτιος χειροτονήθηκε ιερέας.
Κάπου εκεί ο Πατέρας Μελέτιος έγινε στενός φίλος του Επισκόπου Βενιαμίν του Σελέγκιν (μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Ιρκούτσκ), και αυτή η φιλία κράτησε για το υπόλοιπο της ζωής τους. Το έργο του Πατέρα Μελετίου τον έφερε από τόπο σε τόπο, μέχρι τα σύνορα της Μογγολίας. Ωστόσο, δεν έμεινε εκεί για πολύ. Στις 30 Αυγούστου 1873, ο Αρχιεπίσκοπος Βενιαμίν τον τοποθέτησε επικεφαλής της ιεραποστολής Ιρκούτσκ και στις 2 Φεβρουαρίου 1874 ανακηρύχθηκε Αρχιμανδρίτης της Νίλοβης Ερημιάς στα Όρη Σαγιάνσκ. Από εκείνη τη στιγμή, το ιεραποστολικό του έργο επεκτάθηκε σημαντικά, και ακόμη περισσότερο όταν πήγε στην Καζάν για να μάθει τις μεθόδους μετάφρασης χριστιανικών βιβλίων στις τοπικές γλώσσες.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του έξω από την αποστολή, επισκέφθηκε την οικογένειά του στην επαρχία Βιάτκας, επισκεπτόμενος τη μητέρα του και τον αδελφό του, ο οποίος ήταν ιερέας στο χωριό Βερκόβσκοι, στην περιοχή Νολίνσκυ, και έκανε προσκύνημα στη Μόσχα και το Κίεβο. Έζησε στην Καζάν μέχρι τον Μάιο του 1875.
Εκεί, η σχέση του με τον Καθηγητή Νικόλαο Ι. Ιλμίνσκι (1822-1891) και τους συνεργάτες του είχε μεγάλη σημασία για το μέλλον του ιεραποστολικού έργου του Αγίου. Στο έργο της μετάφρασης χριστιανικών διδασκαλιών στη ντόπια γλώσσα των Μπουριάτων, ο Πατέρας Μελέτιος βοηθήθηκε από τον Μπουριάτο Ιακώβ Τσίστοκιν, τον υπηρέτη του (αργότερα ιεραπόστολο στην περιοχή Τούνκινσκυ). Το πρώτο βιβλίο στη γλώσσα Μπουριάτ εκδόθηκε στην Καζάν: "Διδασκαλία στους νεοβαπτισμένους για τη Χριστιανική Πίστη".
Αυτό ήταν ένα πολύ σημαντικό βήμα, το οποίο οδήγησε στην επιτυχία του έργου της ευαγγελιστικής αποστολής στους ντόπιους κατά τα πέντε χρόνια που ο Αρχιμανδρίτης Μελέτιος ηγήθηκε της αποστολής, και 11.000 ντόπιοι βαπτίστηκαν. Οι κόποι του αυξήθηκαν μετά την χειροτονία του ως Επίσκοπος Βικάριος της Μητρόπολης Ιρκούτσκ (1888-1896), και διορίστηκε υπεύθυνος για την ιεραποστολική περιοχή ανατολικά της λίμνης Μπαϊκάλ.
Η περιφερειακή πόλη Τσίτα (Чита) έγινε το κέντρο από το οποίο ο ιεραπόστολος επίσκοπος περιήλθε γύρω από τη λίμνη Μπαϊκάλ, ιδιαίτερα το 1881 (που ήταν η 200ή επέτειος της ίδρυσης της Ιεραποστολής Τρανς-Μπαϊκάλ από τους ιεραποστόλους Θεοδώσιο και Μακάριο). Περιόδευσε κηρύττοντας τον Λόγο του Θεού σε όλη την περιοχή του Τρανς-Μπαϊκάλ, φωτίζοντας το ποίμνιό του και διαμορφώνοντας τις εκκλησιαστικές και κοσμικές ζωές των νεοβαπτισμένων, ώστε να τους ενσωματώσει στον μόνιμο ρωσικό πληθυσμό. Ο Βλαδίκα Μελέτιος ίδρυσε την Εκκλησιαστική Αδελφότητα των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, και του Αγίου Ιννοκεντίου Ιρκούτσκ στην Τσίτα, για να ενισχύσει τη διάδοση του Χριστιανισμού στο ποίμνιό του. Έκανε ό,τι ήταν δυνατό για να ενισχύσει τα πνευματικά του παιδιά, ξεκινώντας εκκλησιαστικά σχολεία. Το αποτέλεσμα αυτών των μέτρων κατά τη διάρκεια της ηγεσίας του στην Ιεραποστολή Ανατολικής Μπαϊκάλ ήταν η μεταστροφή περίπου 4.000 ντόπιων στον Χριστιανισμό από το σαμανισμό και τους Λαμαϊτες.
Στις 5 Ιουλίου 1889, διορίστηκε Επίσκοπος Γιακουτσκ και έφτασε εκεί στις 16 Σεπτεμβρίου. Η Μητρόπολη Γιακουτσκ είχε προηγουμένως έναν άξιο ιεραπόστολο επίσκοπο, τον Διονύσιο, ο οποίος αργότερα έγινε Επίσκοπος Ούφα. Μπορεί σίγουρα να θεωρηθεί ως ο Απόστολος των Γιακούτων.
Κατά το πρώτο έτος στην νέα του Μητρόπολη, ο Άγιος Μελέτιος χρησιμοποίησε τις μεθόδους που είχε μάθει από την εμπειρία του στη νέα του περιοχή. Κάθε χρόνο, επιθεωρούσε διάφορες περιοχές της τεράστιας Μητροπόλεώς του. Παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχαν δρόμοι, κάλυπτε δεκάδες χιλιάδες μίλια σε ένα μόνο ταξίδι. Έκτισε εκκλησίες και βρήκε γενναιόδωρους δωρητές για το σκοπό αυτό. Στα ταξίδια του, ο ίδιος χειροτόνησε πολλές από αυτές τις εκκλησίες και οργανώθηκε εκκλησιαστικά σχολεία για αυτές. Στο τέλος του 1889, υπήρχαν 77 εκκλησίες στη Μητρόπολή του και 118 παρεκκλήσια. Το 1895, υπήρχαν εννέα πέτρινες εκκλησίες, 214 ξύλινες εκκλησίες, παρεκκλήσια και οίκοι προσευχής. Αργότερα, ο αριθμός των εκκλησιών και σχολείων αυξήθηκε. Πάντα αναζητώντας τρόπους για να υποστηρίξει τα σχολεία, ο Επίσκοπος Μελέτιος ζήτησε και έλαβε μια ετήσια επιχορήγηση 6000 ρουβλίων, την οποία του καταβάλλει το Υπουργείο Εσόδων. Το 1892, οργάνωσε την Εκκλησιαστική Αδελφότητα του Χριστού Σωτήρα.
Υπήρχε και μια άλλη πλευρά στο ιεραποστολικό του έργο στο Γιακουτσκ: ήταν ο πρώτος που μείωσε και βοήθησε στην εξάλειψη της λέπρας από το ποίμνιό του. Το 1890, υπήρξε άρθρο στο Περιοδικό της Μητρόπολης Γιακουτσκ αριθμός 17, με τίτλο “Λέπρα στην περιοχή Βιλιούσκ”. Τον επόμενο χρόνο, η κα. Μάρσντεν, που ήταν Αγγλίδα νοσοκόμα, ήρθε στην περιοχή και εργάστηκε σκληρά για να βοηθήσει τους ασθενείς. Ο Επίσκοπος Μελέτιος ήταν τόσο δραστήριος στις προσπάθειές του να τη βοηθήσει, που έλαβε επιστολή ευχαριστίας από τον Αγγλικανό Αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπουρι. Αναμφίβολα, το ποίμνιό του ήταν εξαιρετικά ευγνώμον γι' αυτό. Ως εκ τούτου, όταν αναχώρησε για τη Μητρόπολη Ριαζάν, το αποχαιρετιστήριό του ήταν εξαιρετικά θερμό. Σπάνια ένας επίσκοπος έλαβε τέτοιο αποχαιρετισμό.
Στις 14 Οκτωβρίου 1896, ανακηρύχθηκε Επίσκοπος Ριαζάνης και Ζαράισκ. Στις 27 Νοεμβρίου, έφυγε από το Γιακουτσκ και έφτασε στη Ριαζάν στις 17 Φεβρουαρίου 1897. Δεν ήταν καθόλου παράξενο που το ποίμνιό του στη Ριαζάν περίμενε τον νέο τους Αρχιεπίσκοπο με μεγάλο ενθουσιασμό και προσδοκία, καθώς γνώριζαν τη ζωή του από την άσκηση και την ιεραποστολική του δράση, και δεν απογοητεύτηκαν από τις προσδοκίες τους. Αυτός ο ευγενικός ιεράρχης, ο οποίος απαιτούσε πολλά από τον εαυτό του, αλλά ήταν συγχωρητικός με την αδυναμία των άλλων, ήταν εξαιρετικός κήρυκας και αληθινός ιεραπόστολος. Άφησε πίσω του μια τεράστια κληρονομιά καλών έργων που τον έκαναν να τον θυμούνται οι άνθρωποι της Ριαζάν. Επίσης, το 1897, ανακηρύχθηκε επίτιμος μέλος της Θεολογικής Ακαδημίας Καζάν.
Η ιεραποστολική του δραστηριότητα στη Σιβηρία είχε βαθιά επίδραση στις προσπάθειές του στη νέα του Μητρόπολη. Στη Μητρόπολη Ριαζάν υπήρχαν πολλοί Παλαιοημερολογίτες και ακόμη και Μουσουλμάνοι. Ο Επίσκοπος Μελέτιος αναβίωσε την ιεραποστολή προς τους Μωαμεθανούς και επίσης έγραψε πολλά. Δημοσίευσε πολλούς από τους κήρυγμά του, ιεραποστολικά σημειώματα και αναφορές για τις Ιεραποστολές Ανατολικής Μπαϊκάλ και Ιρκούτσκ. Συνέβαλε επίσης με πολλά ιστορικά άρθρα σε διάφορα Ορθόδοξα περιοδικά, όλα για χάρη του ιεραποστολικού του έργου και όχι για προσωπικό όφελος. Όλα τα άρθρα του προέρχονταν από το αποστολικό του πνεύμα και τον χαρακτήρα του, ο οποίος αποκαλυπτόταν σε όλα τα μέρη όπου εργάστηκε για τη δόξα του Θεού. Κατά τα τριάντα πέντε χρόνια ιεραποστολικής δράσης του, ήταν γνωστός ως "Ο Απόστολος των Γιακούτων και Φωτιστής των Εθνικών στη Σιβηρία και την Ασία".
Ο Άγιος Μελέτιος εκοιμήθη στις 14 Ιανουαρίου 1900 και ετάφη στον Καθεδρικό Ναό του Κρεμλίνου της Ριαζάν. Ο Άγιος Μελέτιος εντάχθηκε στη Σύναξη των Σιβηρίων Αγίων το 1983. Ο Κύριος ο ίδιος αποφάσισε να δοξάσει τα ιερά λείψανα του αγίου Του: σχεδόν εκατό χρόνια μετά την εκκοίμησή του, τα ιερά του λείψανα βρέθηκαν στις 18 Ιουνίου 1998 στον Καθεδρικό Ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Κρεμλίνου της Ριαζάν, παραμονή της εορτής της Σύναξης των Αγίων της Ριαζάν και της Σύναξης των Σιβηρίων Αγίων, και παραμονή της εορτής των 800 χρόνων της Μητρόπολης Ριαζάν. Στις 18 Σεπτεμβρίου 1998, τα λείψανα του μεταφέρθηκαν στην Ιερά Μονή της Αγίας Τριάδας της Ριαζάν.
Κατά τη διάρκεια των 35 χρόνων εργασίας του σε αυτόν τον τομέα, ονομάστηκε "Ο Απόστολος των Γιακούτων και Φωτιστής των Εθνικών στη Σιβηρία και την Ασία".
1 Αυτοί ήταν ντόπιοι από την νοτιοανατολική Σιβηρία, στην περιοχή κοντά στο Θιβέτ, οι οποίοι αναγνώρισαν την πνευματική εξουσία του Δαλάι Λάμα.
Λειτουεργικά κείμενα
Τροπάριο — Ήχος 4
Αληθώς εφανερώθης τω ποιμνίω σου κανών πίστεως, / εικόνα ταπεινώσεως και διδάσκαλος εγκρατείας· / η ταπείνωσίς σου σε ύψωσε, / η πτωχεία σου σε επλούτισε. / Ιεράρχα Πατέρα Μελέτιε, / δεήθητι Χριστώ τω Θεώ, / σωθήναι τας ψυχάς ημών.
