Νερόβραστη φασολάδα την Καθαρά Δευτέρα
Η νερόβραστη φασολάδα την Καθαρά Δευτέρα έχει τις ρίζες της στην παράδοση της Σαρακοστής και τη νηστεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Την ημέρα αυτή ξεκινά η Μεγάλη Σαρακοστή, μια περίοδος αυστηρής νηστείας, όπου αποφεύγονται ζωικά προϊόντα, λάδι και κρασί σε συγκεκριμένες ημέρες.
Μαζί με τη φασολάδα, την Καθαρά Δευτέρα καταναλώνουμε επίσης λαγάνα, ταραμά, ελιές και άλλα νηστίσιμα εδέσματα, τηρώντας την παράδοση που σηματοδοτεί την έναρξη της περιόδου νηστείας.
Ιστορικές και λαογραφικές πηγές για το έθιμο:
Ορθόδοξη Εκκλησία και νηστεία
Η Καθαρά Δευτέρα σηματοδοτεί την αρχή της Μεγάλης Σαρακοστής, μιας περιόδου αυστηρής νηστείας που προετοιμάζει τους πιστούς για το Πάσχα. Οι κανόνες της νηστείας προέρχονται από εκκλησιαστικά κείμενα, όπως:
Το Τριώδιο (λειτουργικό βιβλίο της Ορθόδοξης Εκκλησίας), όπου περιγράφονται οι νηστείες και τα έθιμα της περιόδου.
Οι Ιεροί Κανόνες της Εκκλησίας, που ορίζουν ότι τις πρώτες μέρες της Σαρακοστής (ιδιαίτερα την Καθαρά Δευτέρα) υπάρχει αυστηρή νηστεία χωρίς λάδι (Βλ. Πηγή: Ι.Μ. Σιμωνόπετρας, Το Τριώδιον Κατανυκτικόν).
Λαογραφικές καταγραφές
Ο Νικόλαος Πολίτης, θεμελιωτής της ελληνικής λαογραφίας, περιγράφει στο έργο του "Παραδόσεις" (1904) ότι η Καθαρά Δευτέρα ήταν παραδοσιακά μια μέρα "κάθαρσης" τόσο σωματικής όσο και πνευματικής, όπου οι άνθρωποι έτρωγαν απλά και λιτά γεύματα.
Ο Γεώργιος Μέγας, στο βιβλίο του "Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας", αναφέρει πως η φασολάδα χωρίς λάδι προτιμήθηκε λόγω των κανόνων νηστείας και της εύκολης προετοιμασίας σε μεγάλα καζάνια για κοινά γεύματα στην ύπαιθρο.
Ιστορικά στοιχεία για τη διατροφή των Ελλήνων
Στη μελέτη "Η διατροφή των Ελλήνων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα", του ιστορικού διατροφής Ευάγγελου Κεχαγιόγλου, αναφέρεται ότι τα όσπρια, όπως τα φασόλια, αποτελούσαν βασικό στοιχείο της ελληνικής διατροφής από την αρχαιότητα. Η νερόβραστη εκδοχή της φασολάδας συνδέεται με τη νηστεία, αφού ήταν ένα θρεπτικό γεύμα που μπορούσε να καταναλωθεί χωρίς ζωικά λίπη ή λάδι.
Συμπέρασμα
Η νερόβραστη φασολάδα την Καθαρά Δευτέρα έχει τις ρίζες της στη χριστιανική παράδοση της νηστείας και στη λαϊκή διατροφή των αγροτικών κοινωνιών. Οι καταγραφές σε εκκλησιαστικά και λαογραφικά κείμενα, καθώς και οι ιστορικές μελέτες για τη διατροφή, επιβεβαιώνουν τη σημασία της ως ένα συμβολικό και πρακτικό φαγητό της ημέρας.
Βιβλιογραφία & Πηγές:
Ι.Μ. Σιμωνόπετρας, Το Τριώδιον Κατανυκτικόν, Άγιον Όρος.
Νικόλαος Πολίτης, Παραδόσεις, 1904.
Γεώργιος Μέγας, Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας, 1963.
Ευάγγελος Κεχαγιόγλου, Η διατροφή των Ελλήνων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, 2005.
